پاسخ های اگروفیزیولوژیک گیاه زراعی جو به کاربرد برخی هورمون های رشد گیاهی تحت شرایط دیم

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 9، دوره 10، شماره 32، اردیبهشت 1397، صفحه 108-116   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صبریه نجف نیا^{* 1}؛ علی حاتمی²؛ محمد جواد زارع²

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

²استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر برخی هورمون های گیاهی مختلف به صورت کاربرد تنها یا ترکیبی، بر عملکرد دانه، اجزاء عملکرد و محتوای پروتئین رقم جو سرارود تحت شرایط دیم در سال 1393-1392 مطالعه مزرعه ای صورت گرفت. آزمایش انجام شده در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ایلام، به صورت بلوک های کامل تصادفی، تیمارها شامل 8 سطح: شاهد، IAA، GA، KIN، IAA+GA، IAA+KIN، GA+KIN و IAA+KIN+GA و سه تکرار بود. محلول پاشی در مرحله سنبله دهی صورت گرفت. با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش اثر هورمون های رشد بر میزان کلروفیلa، کلروفیل کل، وزن هزار دانه و درصد پروتئین دانه مثبت بود و بیشترین میزان کلروفیل a، کلروفیل کل، وزن هزار دانه و درصد پروتئین دانه از کاربرد توأم IAA+KIN حاصل گردید که به ترتیب سبب افزایش 85/9، 60/10، 69/8 و 97/6 درصدی نسبت به تیمار شاهد شد. هر چند ارتفاع بوته، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه و شاخص برداشت در این آزمایش معنی دار نشد. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که محلول پاشی هورمون های گیاهی بر صفات زراعی جو تحت شرایط کشت دیم اثرات مثبت محدودی دارد.

کلیدواژه‌ها

پروتئین دانه؛ عملکرد دانه؛ کلروفیل؛ هورمون گیاهی

مراجع

ارادتمند اصلی، د و م. اکبری فامیله. 1394. ارتباط بین میزان توزیع سیتوکنین و تجمع ماده خشک در دانههای بخشهای مختلف محور سنبله و سنبلچه گندم. مجله زراعت و اصلاح نباتات. جلد 11، شماره 3: 9-1.

 امام، ی.1383.  زراعت غلات. انتشارات دانشگاه شیراز. 176 صفحه.

حسینی، س. م.، س. م. حسینی و م. جهانگیری ارفعی. 1393. مروری جامع بر هورمون اکسین در گیاهان. مجموعه مقالات اولین کنگره ملی زیست شناسی و علوم طبیعی ایران. مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار. 7 صفحه.

راهداری، پ.، و. شریف زاده و ش. کیابی. 1391. اثرات اکسین (NAA) و سیتوکنین (BA) بر فاکتورهای فیزیولوژیک سویا (Glycin max L.) (رنگدانه های فتوسنتزی، مقدار قند و پروتئین). مجموعه مقالات دومین سمینار ملی امنیت غذایی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد سواد کوه. 4 صفحه.

 زند، ب.، ع. سروش زاده. ف. قناتی و ف. مرادی. 1388. اثر محلول پاشی عنصر روی و تنظیم کننده رشد  اکسین بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ذرت دانه ای در شرایط کمبود آب. مجله به زراعی نهال و بذر. جلد 25، شماره 4: 448-431.

 سالاردینی، ع و م. مجتهدی. 1367. اصول تغذیه ی گیاه. مرکز نشر دانشگاهی تهران. 315 صفحه.

 سرمدنیا، غ و ع. کوچکی. 1376.  جنبه های فیزیولوژیکی زراعت دیم. جهاد دانشگاهی مشهد. 440 صفحه.

سعیدی، م.، ف. مرادی. ع. احمدی. ک. پوستینی وگ. نجفیان. 1385. اثر محلو ل پاشی اسید آبسیزیک و سیتوکینین در مراحل مختلف رشد دانه بر پاره ای از جنبه های فیزیولوژیک روابط منبع و مخزن در دو رقم گندم. مجله علوم زراعی ایران. جلد 8، شماره 3: 282-268.

شاهمرادی، ه. 1392. اثرات تغذیه برگی اوره در مراحل مختلف رشد بر ویژگی های کمی و کیفی ارقام جو دیم در ایلام. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زراعت، ایلام: دانشگاه ایلام، 75 صفحه.

صالحی فر، م.، ب. ربیعی. م. افشار محمدیان و ج. اصغری. 1393. اثر محلول پاشی ایندول استیک اسید و کاینتین بر صفات گیاهی و شاخص های فلورسانس کلروفیل گیاهچه های برنج در شرایط تنش خشکی. مجله علوم زراعی ایران. جلد 16، شماره 4: 307-293.

صالحی فر، م.، ب. ربیعی. م. افشار محمدیان و ج. اصغری. 1394. تأثیر ایندول استیک اسید و کاینتین بر صفات مرفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام برنج تحت تنش خشکی. مجله تحقیقات غلات. دوره 5، شماره 3: 218-203.

عنایتی، ع.، م. انتصاری. ف. شریف زاده و ح. غفاری. 1388. بررسی اثر هورمون های اکسین، سیتوکنین و جیبرلین بر جوانه زنی بذور پیر شده طبیعی دو رقم کلزا. مجموعه مقالات اولین همایش ملی گیاهان دانه روغنی. دانشگاه صنعتی اصفهان. 3 صفحه.

قاطعی، ع.، بخشنده، ع.، ابدالی مشهدی، ع. ر.، سیادت، س. ع.، عالمی سعید، خ و قرینه، م. ح. 1394. اثر سطوح مختلف نیتروژن و محلول پاشی سیتوکینین بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم در شرایط تنش گرمای انتهای فصل در اهواز. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. جلد 5، شماره 16: 106-97.

قدرت، و.، م. سعید تدین و ب. جعفری حقیقتی. 1388. بررسی اثر تنظیم کننده های رشد (IBA و (GA3 بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت، مجموعه مقالات همایش ملی علوم آب، خاک، گیاه و مکانیزاسیون کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول. 4 صفحه.

کرمی، م.، ب. جعفری و ا. علیزاده. 1387. بررسی اثر کاربردمقادیر مختلف سیتوکنین در مراحل رشد گندم،

بر عملکرد و اجزای آن. دهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات. 1 صفحه.

 کریمی، ا.، م. تاجبخش. ر. امیرنیا و ع. عیوضی. 1392. اثر برخی مواد محرک رشد گیاهی بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت (Zea mys L.). مجله پژوهش های تولید گیاهی. جلد 20 ، شماره 2: 178-161.

 کشاورزی، م.، ب. حقیقی و ع. باقری. 1392. ارزیابی تأثیر هورمون اکسین و جیبرلین بر خصوصیات کمی و کیفی ذرت علوفه ای. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی. جلد 5، شماره 15: 35-26.

کیاچهارباغی، س.، س. وزان. ف. مرادی و م. سام دلیری. 1389. اثر مصرف خارجی اسید آبسزیک و سیتوکنین بر گندم (Triticum aestivum L.). مجله پژوهش در علوم زراعی. جلد 3، شماره 10: 59-45.

ماهرخ، ع.، نبی پور، م.، روشنفکر دزفولی، ح و چوکان، ر. 1395. ارزیابی روابط هورمون‌های اکسین و سیتوکینین بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ذرت در شرایط تنش خشکی. مجله پژوهش های زراعی ایران. جلد 14، شماره 2: 1 صفحه.

محبتی، ف.، ف. مرادی. ف. پاکنژاد. س. وزان. د. حبیبی. س. بهینا. و ه. پورایراندوست. 1391. اثر محلول پاشی هورمون های اکسین، اسید آبسزیک و سیتوکنین بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد سه ژنوتیپ برنج در شرایط تنش دمای پائین. مجله علوم زراعی ایران. جلد 14، شماره 1: 71-58.

 محمدی، س.، س. پیغممبر نژاد و س. عارفی. 1391. تأثیر تغذیه برگی اوره در مراحل مختلف نمو بر عملکرد دانه و درصد پروتئین دو رقم گندم دیم. مجله ی پژوهشهای زراعی ایران. جلد 1، شماره 1: 213-207.

ملکوتی، م و م. نفیسی. 1367. مصرف کود در اراضی زراعی فاریاب و دیم. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، 264 صفحه.

هنیری حقیقی، ر.، ط. ساکی نژاد و ش. عطارزاده. 1394. بررسی اثر کاربرد مقادیر هورمون اکسین در دوره های مختلف رشد بر عملکرد و اجزاء عملکرد گندم. کنفرانس بین المللی توسعه پایدار راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری. تبریز. 11 صفحه.

Albacete, A. A., C. Martinez- Andujar and F. Perez- Alfocea. 2014. Hormonal and metabolic regulation of source–sink relations under salinity and drought: From plant survival to crop yield stability. Journal of Advanced Biotechnology. 32: 12-30.

Aldesuquy, H., Z. Baka and B. Mickky. 2014. Kinetin and spermine mediated induction of salt tolerance in wheat plants: leaf area, photosynthesis and chloroplast ultrastructure of flag leaf at ear emergence. Journal of Basic and Applied Sciences. 1: 77-78.

Arnon, D. T. 1949. Copper enzymes in isolation chloroplast phenoloxidase in (Beta vulgaris L.). Journal of Plant Physiology. 24: 1-15.

Cao, H and C. Shannon. 1997. Effect of Gibberellin on growth, protein secretion and starch accumulation in maize endosperm suspension cells. Journal of Plant Growth Regulation. 16:137-140.

Fawzy, Z.F., A.M. El-Bassiony, M.A. El-Nemr and M. El-Desu ki. 2011. Improvement growth, yield and quality of two snap bean (Phaseolus vulgaris L.) varieties using some growth regulators. Journal of Applied Sciences Research. 7: 2047-2055.

Giannakoula, A. E., I. L. Ilias, J. J. D. Maksimovic, V. M. Maksimovic and B. D. Z. ivanovic. 2012. The effects of plant growth regulators on growth, yield, and phenolic profile of lentil plants. Journal of Food Composition and Analysis.28: 46-53.

Iqbal, N., Sh.Umar and N. Khan. 2014. A new perspective of phytohormones in salinity

tolerance: Regulation of proline metabolism. Environmental and Experimental Botany.100: 34-42.

Khalil, S., H. M. El-Saeid and M. Shalaby. 2006. The role of kinetin in flower abscission and yield of lentil plant. Journal of  Applied Scientific Research. 2: 587-591.

Pan, S., F. Rasul, W. Li, H. Tian, Z. Mo, M. Duan and X. Tang. 2013. Roles of plant growth regulators on yield, grain qualities and antioxidant enzyme activities in super hybrid rice (Oryza sativa L.). Journal of Rice. 6: 1-10.

Pospisilova, J. 2003. Participation of phytohormones in the stomatal regulation of gas exchange during water stress. Journal of the Biologiaplantarum. 46: 491-506.

Wingler, A., A. von Schaewen, R. C. Leegood, P. J. Lea and W. P. Quick. 1998.

Regulation of leaf senescence by cytokinin, sugars, and light. Journal of Plant Physiology. 116: 329-335.

Xie, Z., D. Jiang, T. Dai and W. Cao. Effect of exogenous ABA and cytokinin on leaf

photosynthesis and grain protein accumulation in wheat ears cultured in vitro. 2004. Journal of Plant Growth Regulation. 44: 25-32.

Zahir, Z.A., H. N. Asghar and M. 2001. Arshad. Cytokinin and its precursors for improving growth and yield of rice. Journal of Soil Biology & Biochemistry. 33: 405-408.                                        

Zhang, X., T. Wang and C. Li. 2005. Different responses of two contrasting wheat genotypes to abscisic acid application. Journal of Biologia Plantarum. 49: 613-616.