تأثیر پدیده زوال بلوط بر ترکیبات ثانویه در برگ بلوط ایرانی (Quercus brantii) مطالعه موردی: جنگل‌های زاگرس- استان لرستان

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 20، دوره 10، شماره 32، اردیبهشت 1397، صفحه 236-246   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ضیاالدین باده یان^{* 1}؛ شهرام کرمی²؛ مرضیه رشیدی³؛ محسن رجبی⁴

¹استادیار گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

²دانشجوی دکتری اکولوژی دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

³کارشناس منابع طبیعی،واحد لرستان، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران

⁴کارشناس مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

در طی سالیان اخیر پدیده زوال و خشکیدگی درختان بلوط در نواحی زاگرس مرکزی گسترش فراوانی داشته است. درختان بلوط ایرانی که گونه غالب جنگل‌های استان لرستان هستند، در اثر پدیده زوال دچار خشکیدگی شده و این امر سبب گردیده سطح وسیعی از جنگل‌های استان لرستان تخریب شوند. درختان بلوط دارای انواع مختلفی از ترکیبات ثانویه می‌باشند. این ترکیبات ثانویه درون برگ درختان به‌عنوان مکانیسم دفاعی در برابر شرایط تنش‌زا عمل می‌کنند. در این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر زوال بر روی ترکیبات ثانویه از قبیل میزان تانن کل، تانن متراکم، آنتی‌اکسیدان، قند نامحلول و قند محلول، نمونه‌هایی از برگ درختان سالم و درختان مبتلابه زوال در سه منطقه میانکوه، مله شبان و ابوالوفاء در استان لرستان جمع‌آوری گردید. پس از انجام مراحل آزمایشگاهی مختلف، آنالیز داده‌های به‌دست‌آمده، در قالب طرح فاکتوریل و آزمون تی مستقل با استفاده نرم‌افزار SPSS انجام گرفت. نتایج بررسی نشان داد که میزان تانن کل، قند نامحلول، قند اصلی محلول، تانن متراکم، در پایه‌های مبتلا‌ به ‌زوال و پایه‎های سالم در مناطق میانکوه، مله شبان و ابوالوفاء تفاوت معنی‌داری داشته ولی میزان آنتی‌اکسیدان تفاوت معنی‌داری را نشان نداد. همچنین میزان تانن متراکم تفاوت معنی‌داری را در مناطق مورد ‌بررسی نشان داد. با توجه به نتایج این بررسی می‎توان بیان کرد که شرایط تنش‌زا مانند زوال، سبب ایجاد تغییر در مقدار ترکیبات ثانویه در برگ درختان بلوط ایرانی می‌شوند که با بررسی این موضوع می‎توان به شیوع و کنترل شرایط تنش‌زا پی برد.

کلیدواژه‌ها

زوال بلوط؛ جنگل‌های لرستان؛ تانن؛ آنتی‌اکسیدان؛ قند محلول و نامحلول

مراجع

صالحی اسکندری، ب. و م. کاویانی 1393. مقایسه برخی از تغییرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی سرشاخه‌های گال‌دار و سالم درختان (Salix babylonica). مجله پژوهش‌های گیاهی، 27 (5): (ویژه‌نامه): 12-1.

کفاش، ش. بخشی‌خانیکی، غ. و ب. یوسفی. 1387، بررسی مورفولوژیکی برگ گونه بلوط دارمازو (Quercus infectoria Oliv). در جنگل‌های کردستان. مجله پژوهش و سازندگی در منابع‌طبیعی،21 (2): 144-135.

کوهسار، ج. غلامعلی، ا. و م. کرامت لو. 1392. تعیین و مقایسه میزان ترکیبات فنولی برگ و میوه بلوط شمال و غرب کشور. اولین همایش منطقه‌ای گیاهان دارویی شمال کشور، 3 ص.

رنجبر، م. لاری یزدی. ح. و ش. برومند. 1390. تأثیر سالیسیلیک اسید بر رنگیزه‌های فتوسنتزی، محتوای قند و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی در گیاه کلزا تحت تنش سرب. زیست‌شناسی گیاهی، 3 (9): 48-39.

نبی شریعتی، ا. شمس اردکانی. م. میثاقی، ع. جمشیدی، ا. و غ. جاهد خانیکی. 1390. بررسی کمی و کیفی ترکیبات فنلی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاه علف هیضه. مجله افق دانش، 17(4): 57-70.

نظری، م. ذوالفقاری. ر. و پ. فیاض. 1392. میزان تغییرات ترکیبات ثانویۀ تحت تنش خشکی نهال‌های بلوط برودار، دارمازو و ویول. نشریه جنگل و فرآورده‌های چوب، مجله منابع طبیعی ایران، 66 (1): 14-1.

Abdul Jaleel, C., K. Riadh, R. Gopi, P. Manivannan, J. Ines, H.J. Al-Juburi, Z. Chang-Xing, S. Hong-Bo, and R. Panneerselvam, 2009. Antioxidant defense responses: physiological plasticity in higher plants under abiotic constrains. Act Physio Plant, 31: 427-436.

Anuraga, M., P. Duarsa, M. Hill, and J. Lovett, 1993. Soil moisture and temperature affect condensed tannin concentrations and growth in Lotus corniculatus and Lotus pedunculatus Australian Journal of Agricultural Research, 44: 1667-1681.

Fort, C., M. Fauveau, L. Muller, F. label, P. Granier and A. E. Dreyer. 1997. Stomatal conductance, growth and root signaling in young oak seedlings subjected to partial soil drying. Tree Physiol, 17: 281-289.

Gunes, A., A. Inal, E. G. Bagci and D. J. Pilbeam.  2007. Silicon-mediated changes of some physiological and enzymatic parameters symptomatic for oxidative stress in spinach and tomato grown in sodic- B toxic soil. Plant Soil 290: 103-114.

Haslam, E. 1996. Natural polyphenols (vegetable tannins) as drug and medicines: possible modes of action. J Nat Prod, 59(2): 205-215.

Inze, D. and M. V. Montagu. 2000. Oxidative stress in plants, T.J. Int. Ltd, Padstow, Cornawall. Great Britain, 321 p.

Kabrick, J., M. Dey, D. C. Jensen, R. and G. M. Wallendorf. 2008. The role of environmental factors in oak decline and mortality in the Ozark Highlands. Forest Ecol Manage. 255 (5-6): 1409-1417.

Kawamitsu, Y., T. Driscoll and J. S. Boyer. 2000. Photosynthesis during desiccation in an intertidal alga and a land plant. Plant Cel Physiol. 41: 344-353.

Manchanda, G. and Garg, N. 2008. Salinity and its effects on the functional biology of legumes. Acta Physiol Plant. 30:595-618.

Molassiotis, A., T. Sotiropoulos, G. Tanou, G. Diamantidis and I. Therios. 2006. Boron-induced oxidative damage and antioxidant and nucleolytic responses in shoot tips culture of the apple rootstock EM9 (Malus domestica Borkh). Environ. Exp. Bot. 56: 54–62.

Pallavi, Sh. and Sh. D. Rama. 2005. Lead toxicity in plant. Brazilian J Plant Physiol 17: 1-6.

Poulos, H.M. 2007. Drought response of two Mexican oak species, Quercus laseyi and Q. sideroxila (Fagaceae), in relation to eleventional position. Am J Bot, 94(5): 809-818

Prado, F. E., C. Boero, M. Gallardo and J. A. Gonzalez. 2000. Effect of NaCl on germination, growth, and soluble sugar content in Chenopodium quinoa (Wild.) seeds. Bot. Bull. Acad. Sin. 41: 27–34.

Singh, A., M.L. Saini, R.K. Behl. 2004. Seed germination and seedling growth of citrus (Cytrus species) root stocks under different salinity regimes. Indian J Agri Sci. 74: 246-248.

Timasheff, S. N. and T. Arakawa. 1989. Stability of protein structure by solvents. In: Creighton, T. E. (Ed.), Protein Structure: A Practical Approach. Oxford University Press, Oxford, UK.  465 p.

Yazici, I., F. Turkan, A. Sekmen, H. and T. Demiral, 2007. Salinity tolerance of purslane (Portulaca oleracea L.) is achieved by enhanced antioxidative system, lower level of lipid peroxidation and proline accumulation. Environ Exp Bot 61(1): 49-57.