ارزیابی و تحلیل میزان زیست پذیری در بخش مرکزی مناطق کلان‌شهری (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران)

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 5، دوره 7، شماره 26، مرداد 1397، صفحه 57-70   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بهرام ایمانی¹؛ میثم ضارب نیا^{* 2}؛ رضا کانونی³

¹استادیار گروه جغرافیای دانشگاه محقق اردبیلی

²کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و عضو جهاد دانشگاهی واحد استان اردبیل

³کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

امروزه زیست‌پذیری در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته به عنوان یک اصل راهنما در چارچوب گفتمان پایداری در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی های شهری گسترش پیدا کرده است. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و ازلحاظ هدف کاربردی می‌باشد. برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی- کتابخانه‌ای و میدانی استفاده‌شده است. جامعه آماری ساکنان منطقه 12 شهر تهران می‌باشند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نمونه محاسبه‌شده و بر اساس تعداد جمعیت هر ناحیه سهمیه متناسب تخصیص داده‌شده است. نتایج نشان داد که واریانس تجمعی تبیین شده توسط عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی 94.472 می‌باشد که نشان می‌دهد عوامل مربوطه 94.472 درصد زیست پذیری را بیان می‌کنند. همچنین شاخص زیست پذیری منطقه 12 شهر تهران با میانگین 2.87 و آماره t 4.75 در حد متوسط قرار داشته و با توجه به مطلوبیت عددی آزمون (3) می‌توان گفت آماره t تمامی ابعاد زیست پذیری منطقه 12 شهر تهران قابل‌قبول می‌باشد. از طرف دیگر می‌توان گفت که ابعاد زیست پذیری در منطقه 12 شهر تهران متفاوت است و بین نواحی منطقه 12 ازنظر شاخص‌های زیست پذیری تفاوت معناداری دیده می‌شود. درنهایت نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی نشان داد که 79.2 درصد از تغییرات زیست پذیری وابسته به 4 متغیر ذکرشده در این تحقیق بود و با توجه به معنی‌دار بودن مقدار آزمون F (19.846) در سطح 99 درصد می‌توان گفت که در مدل رگرسیونی تحقیق، مجموعه متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی قادرند تغییرات زیست پذیری را به‌خوبی تعیین کنند.

کلیدواژه‌ها

زیست پذیری؛ بخش مرکزی؛ مناطق کلان‌شهری؛ منطقه 12 شهر تهران

مراجع

1- بازوندی، فرشاد؛ شهبازی، مهرداد (1393). نقش سرزندگی در ایجاد تصویر ذهنی شهروندان و میزان بهره‌گیری از فضای شهری (مطالعه موردی: پیاده راه خیابان سپه‌سالار تهران)، دو فصلنامه پژوهش‌های منظر شهر، 1(1)، 33-43.

2- بندر آباد، علیرضا (1390). شهر زیست پذیر از مبانی تا معانی، تهران، چاپ اول، انتشارات آذرخش.

3- خراسانی، محمدامین (1391). تبیین زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی مطالعه موردی شهرستان ورامین، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.

4- خراسانی، امین (1395). تأملی در مفهوم زیست پذیری: شناخت، سنجش و رویکردها، نشریه پژوهش در هنر و علوم انسانی، 1(2)، 8-15.

5- رضوانی، محمدرضا؛ منصوریان، حسین (1387). سنجش کیفیت زندگی: بررسی، مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 3، 1-26.

6- زبردست، اسفندیار (1386)، درس‌نامه روش‌های برنامه‌ریزی شهری، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

7- ساسان پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ جعفری اسدآبادی، حمزه (1393). قابلیت زیست پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری موردمطالعه کلان‌شهر تهران، نشریه جغرافیا، 12 (42)، 129-157.

8- سلیمانی مهرنجانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ رفیعیان، مجتبی؛ زنگانه، احمد؛ فرخی نژاد، فروغ (1395). زیست پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص‌ها، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، (401)، 27-50.

9- عیسی لو، علی‌اصغر؛ بیات، مصطفی؛ بهرامی، عبدالعلی (1393). انگاره زیست پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک)، فصلنامه مسکن و محیط روستا، 33 (146)، 107-120.

10- ماجدی، حمید؛ بندر آباد، علیرضا (1393). بررسی معیارهای جهانی و بومی زیست پذیر، نشریه هویت شهر، 8 (17)، 65-76.

11- مهندسین مشاور باوند، (1385)، طرح تفصیلی منطقه 12 شهر تهران.

12- Allison, E. W., & Peters, L. (2010). Historic preservation and the livable city. John Wiley & Sons.

13- Aziz, N. A., & Hadi, A. S. (2007). Linking urban form to a liveable city. Malaysian Journal of Environmental Management, 8, 87-107.

14- Chazal, J. D. (2010). A systems approach to livability and sustainability: Defining terms and mapping relationships to link desires with ecological opportunities and constraints. Systems Research and Behavioral Science, 27(5), 585-597.

15- Heylen, K. (2006). Liveability in social housing: three case studies in Flanders.

16- Larice, M. A. (2005). Great Neighborhoods: The Livabililtly and Morphology of High Density Neighborhoods in Urban North America. University of California, Berkeley.

17- Leby, J. L., & Hashim, A. H. (2010). Liveability dimensions and attributes: Their relative importance in the eyes of neighbourhood residents. Journal of Construction in Developing Countries, 15(1), 67-91.

18- McCrea, R., & Walters, P. (2012). Impacts of urban consolidation on urban liveability: Comparing an inner and outer suburb in Brisbane, Australia. Housing, Theory and Society, 29(2), 190-206.

19- Norris, T., & Pittman, M. (2000). The healthy communities movement and the coalition for healthier cities and communities. Public health reports, 115(2-3), 118.

20- Perogordo Madrid, Daniel (2007) the Silesia Megapolis, European Spatial Planning.

21- Senlier, N., Yildiz, R., & Aktaş, E. D. (2009). A perception survey for the evaluation of urban quality of life in Kocaeli and a comparison of the life satisfaction with the European cities. Social indicators research, 94(2), 213-226.

22- Victoria Transportation Policy Institution (VTPI). (2111). Community Livability Helping to Create Attractive, Safe, Cohesive Communities. (www.vtpi.org)

23- Victorian competition and efiiciency commission (2008), a state of Liveability: An in inguir in to enhancing victoria’s Liveability, final report.