مطالعه ترکیبات شیمیایی، خواص ضدقارچی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی و سمیت‌ سلولی اسانس گیاه دارویی (Thymus daenensis Celak)

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 5، دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 22، شهریور 1397، صفحه 56-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عبدالناصر محمدی غلامی^{* 1}؛ سیما شیراوند²؛ کاترین ابراهیمی³

¹استادیار گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

²گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

³گروه زیست‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

آویشن دنایی با نام علمی،   Thymus daenensis Celakمتعلق به تیره نعناعیان است. اسانس گیاه دارای متابولیت‌های ثانوی با  ضدقارچی و آنتی­اکسیدانی قوی برخوردار است. در  این تحقیق به‌منظور بررسی  فیتوشیمیایی  اسانس، فعالیت ضد قارچی، خواص آنتی اکسیدانی و سمیت سلولی، سر شاخه‌های گلدار گیاه  در خردادماه سال 1396 از منطقه زاغه استان لرستان برداشت گردید. ترکیبات شیمیایی اسانس به روش تقطیر با آب استخراج و توسط دستگاه کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) آنالیز شد. خواص ضد قارچی، فعالیت آنتی اکسیدانی و سمیت سلولی به‌ترتیب با استفاده از روش­های میکرودایلوشن براث، DPPH وMTT انجام شد. عمده­ترین ترکیبات اسانس گیاه شامل تیمول (7/24 درصد) و کارواکرول (05/38 درصد) بوده و حداقل غلظت مهارکنندگی رشداسانس علیه آسپرژیلوس­فومیگاتوس و آسپرژیلوس­نایجر به‌ترتیب 5/0 و 1 میکروگرم در میلی­لیتر بدست امد. اثر مهار کنندگی رادیکالی با افزایش غلظت اسانس، افزایش یافته و IC50=63/23 میکروگرم بر میلی لیتر تعیین گردید. روش رنگ‌سنجی MTT نشان داد که سمیت اسانس بر روی سلول‌های لنفوسیت انسانی ناچیز می­باشد. با توجه به نتایج مطالعه انجام شده، اسانس آویشن دنایی دارای اثرات قابل توجه ضدقارچی و آنتی­اکسیدانی بوده، بنابراین می‌تواند به‌عنوان یکی از گیاهان بومی کشور پتانسیل استفاده در صنایع دارویی را داشته باشد و به عنوان یک کاندیدای خوب در درمان بیماری‌های قارچ‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

آویشن دنایی؛ آنتی اکسیدان؛ اسانس؛ سمیت سلولی؛ فعالیت ضدقارچی

مراجع

.Ahmad, A., Khan, A., Yousuf, S., Khan, L.A. and Manzoor, N. 2010. Proton translocating ATPase mediated fungicidal activity of eugenol and thymol. Fitoterapia, 81: 1157-62.

 2.Ajith, T.A. and Janardhanan, K.K. 2007. Indian medicinal mushroom as a source of antioxidant and antitumor agents. Journal Clin. Biochem. Nutr., 40(3): 157-62.

3.Amin, Gh.R. 2002. The most common traditional medicinal plants of Iran. Tehran: Tehran University of  Medical Sciences and  Health Services.

4.Ayoghi, F., Bazgarfaravi., M, Sahari, M.A. and Naghdibody, H.A. 2009.  Antioxidant activity of essential oil Anethum graveolens in soybean oil and its comparison with chemical antioxidants. Iranian Journal of Medicinal Plants, 2(30): 71-83.

5.Borra, S.K., Gurumurthy, P., Mahendra, J., Jayamathi, K.M., Cherian, C.N. and Chand, R. 2013. Antioxidant and free radical scavenging activity of curcumin determined by using different in vitro and ex vivo models. Journal of Medicinal Plants Research, 7(36): 2680-2690.

6.Braga, P.C., Alfieri, M., Culici, M. and Dal Sasso, M. 2007. Inhibitory activity of thymol against the formation and viability of Candida albicans hyphae. Mycoses, 50(6): 502-506.

7.Chakraborty, A., Marak, R.S.K., Sing, S., Gupta, S.O., Hurst, S.F. and Padhye, A.A. 2006. Brain abscess due to Aspergillus nidulans. Journal of Medical Mycology, 16: 100-104.

8.Chang, K.H., Park, J.S., Choi, J.H., Kim, C.J. and Paik, H.D. 2007. Cytotoxic effects of partially purified substances from Bacillus polyfermenticus SCD supernatant toward a varity of tumor cell lines. Food Sci. Biotechnol, 16:163-6.

9.CLSI. 2008. Reference method for broth dilution antifungal susceptibility testing of filamentous fungi; Approved Standard-Second Edition. CLSI document M38-A2 .Wayne, PA: Clinical and Laboratory Standards Institute.

 10.Dadashpour, M., Rasooli, I., Sefidkon, F., Taghizadeh, M. and Darvish Alipour Astaneh, S. 2011. Comparison of Ferrous Ion Chelating, Free Radical Scavenging and Anti Tyrosinase Properties of Thymus daenensis Essential Oil with Commercial Thyme Oil and Thymol. Journal of Zanjan University of Medical Sciences, 19(77): 41-52.

11.Dadashpour, M., Rasooli, I., Sorouri, Z.R., Sefidkon, F., Taghizadeh, M. and Darvish, S.A.A. 2011. Antimicrobial, nitric oxide radical scavenging and cytotoxic properties of Thymus daenensis essential oil. Modarres Journal Medical. Sciences, 14(1): 37–47.

 12.Dubey, A., Patwardhan, R.V., Sampth, S., Santoshi, V., Kolluri, S. and Nanda, A. 2006. Intracranial fungal granuloma: analysis of 40 patients and review of the literature.Surgical Neurology, 63: 254-260.

 13.Ghasemi Pirbalouti, A., Bahmani, M. and Avijgan, M. 2009a. Anti-candida activity of Iranian medicinal plants. Electric Journal Biotechnologhy, 5: 85-88.

 14.Ghasemi Pirbalouti, A., Taheri, M., Raisee, M., Bahrami, H.R. and Abdizadeh, R. 2009c. In vitro antifungal activity of plant extracts on Saprolegnia parasitica from cutaneous lesion of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) eggs. Journal Food Agric Environ, 7: 94-96.

15.Haghiroalsadat, F., Vahidi, A., Sabor, M.H. Azimzadeh,  M.,   Kalantar, S.M. and Faldini,  M.S. 2011. Bunium persicum(Green Caraway) native of Yazd province: chemical assessment and Evaluation of its antioxidant effects. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences,19(4): 472-481.

16.Karimi, A., Ghasemi Pirbalouti, A., Malekpoor, F., Yousefi, M. and Golparvar, A.R. 2010. Evaluation of ecotype and chemotype diversity of Thymus daenensis Celak. on Isfahan and Chaharmahal va Bakhtiari provinces. Journal of Herbal Drugs (An International Journal on Medicinal Herbs), 1(3): 1-10.

17.Khan, M.S.A. and Ahmad, I. 2011. Antifungal activity of essential oils and their synergy with fluconazole against drug-resistant strains of Aspergillus fumigatus and Trichophyton rubrum. Applied microbiology and biotechnology, 90(3): 1083-1094.

 18.Khoshsokhan, F., Babalar, M., Pourmeidani, A. and Fatahi, M. 2015. antioxidant activity, total phenolics and oil content of some Thymus kotschyanus and thymus daenensis populations. Plant Production Technology, 15(1): 153-162.

 19.Kim, J., Woo, H.J., Kim, Y.S., Kim, K.H. and Lee, H.J. 2003. Cell cycle dysregulation induced by cytoplasmic of Lactococcus lactis ssp. lactis in SNUC2A, a colon cancer cell line. Nutr Cancer, 46:197-201.

 20.Kris-Etherton, P.M., Hecker, K.D., Bonanome, A., Coval, S.M., Binkoski, A.E., Hilpert, K.F., Griel, A.E. and Etherton, T.D. 2002. Bioactive compounds in foods: their role in the prevention of cardiovascular disease and cancer. The American journal of medicine, 113(9): 71-88.

 21.Mashjur, S., Azan, Z., Kazemian, E. and Biniaze, M. 2016. Evaluation of cytotoxic effects of Medicinal plant extracts of Thyme and Satureja on Artemia salina. Scientific Journal of Aquatic Ecology, 5(3): 145-150.

22.Mehran, M., Hosseini, H., Hatami, A., Taghizade, M. and Safaei, A. 2015. Evaluation of essential oil compounds of seven species of Thyme and comparing their antioxidant properties. Journal of Medicinal Plants Research, 15(2): 135-140.

 23.Mohammadi, A., Amiri, H., Khodayari, H.,  Zarei, A., Eghbali, D. and Azarbani, F. 2015. Study of Phytochemical and anti-Candidiasis of essential oil of Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas against Candida species in three growth steps. Journal of Ecophytochemistry of Medicinal Plants, 3(2): 8-17.

24.Moshafi, M.H. Mansouri, S., Sharififar, F. and Khoshnoodi, M. 2007. Antibacterial  and antioxiidant effect of the essential oil and extract of Zataria multiflora Bioss. Journal Food Science and Technology. 14: 33-43.

25.Nickavar, B. and Esbati, N. 2012. Evaluation of the antioxidant capacity and phenolic content of three Thymus species. Journal of acupuncture and meridian studies, 5(3): 119-125.

26.Nikavar, B., Mojab, F. and Doolatabadi, R. 2004. Study of component of Thymus daenensis flowering branches. Iranian Journal of Medicinal Plants, 4(13): 45-49.

27.Rahimmalek, M. and Goli, S.A.H. 2013. Evaluation of six drying treatments with respect to essential oil yield, composition and color characteristics of Thymys daenensis subsp. daenensis. Celak leaves. Industrial Crops and Products, 42: 613–619.

 28.Rahimmalek, M., Bahreininejad, B., Khorrami, M. and Sayed Tabatabaei, B.E. 2009b. Genetic variability and geographical differentiation in Thymus daenensis subsp. daenensis Cleak, an endangered aromatic and medicinal plant as revealed by Inter Simple Sequence Repeat (ISSR) markers. Biochem Genet, 47: 831-842.

  29.Rustaiee, A., Sefidkon, F., Tabatabaei, S.M.F., Omidbaigi, R. and Mirahmadi, S.F. 2011. Chemical polymorphism of essential oils from five populations of Thymus daenensis Celak. subsp. Daenensis endemic to Iran. Journal Essent Oil Research, 23(3): 6–11.

 30.Sadeghi, S.F., Sazegar, H. and Ghasemi, P.A. 2016. Cytotoxic effect of  hydroalcholic extracts of Kelussia odaratissm. Pars Journal of Medical Sciences, 14(2): 59-67.

 31.Safaei, L., Sharifi Ashoorabadi, E and Afuni, D. 2017. Effect of application of chemical fertilizers, livestock and their integration on the performance of compounds   Phytochemical Essential Oil of Medicinal Herbs Thymus daenensis Celak. Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants, 5(2): 13-24.

 32.Saidi, M. 2014. Antioxidant activities and chemical composition of essential oils from Satureja khuzestanica, Oliveria decumbens and Thymus daenensis. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 17(3): 513-521.

33.Talebi, E., I. Nasrollahi, I., Khosravinezhad, M., Shivakumar, S. and  Nemati, Z. 2017. A comparative analysis of some essential oil plant species, composition, antimicrobial properties and their applicability in the field of drug discovery - a review. International Journal of Bioorganic Chemistry, 2(2):77-82.

 34.Teimouri, M., 2012. Antimicrobial activity and essential oil composition of Thymus daenensis Celak from Iran. J Med Plants Res, 6(4): 631–635.