تأثیر کودهای زیستی و شیمیایی نیتروژن بر گیاه مرزه در شمال خوزستان

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 3، دوره 10، شماره 33، شهریور 1397، صفحه 23-33   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عذرا یزدی¹؛ شیما علایی^{* 2}؛ حسن رحمانی³

¹دانشجوی سابق ارشد موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی جهاد دانشگاهی کرمانشاه، گروه گیاهان دارویی، کرمانشاه، ایران.

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران. (مدیر پژوهش دانشکده کشاورزی و علوم پایه)

³مربی، عضوهیئت علمی گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران.

چکیده

به منظور بررسی نسبت و روش‌های مختلف استفاده از کود زیستی نیتروکسین در تلفیق با کود شیمیایی نیتروژنه اوره بر عملکرد گیاه دارویی مرزه، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه‌ تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر واقع در شمال خوزستان در سال زراعی 94-1393 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل شاهد، 100 درصد کود شیمیایی، 100 درصد کود زیستی بذرمال، 100 در صد کود زیستی با آبیاری، 100 درصد کود زیستی بذرمال + آبیاری، 50 درصد کود شیمیایی و 50 در کود زیستی بذرمال، 50 درصد کود شیمیایی و 50 درصد کود زیستی با آبیاری و تیمار 50 درصد کود شیمیایی و 50 درصد کود زیستی بذرمال + آبیاری بودند. کاربرد 50 درصد کود شیمیایی با 50 در صد کود زیستی بذرمال باعث افزایش کلروفیل و شاخص سطح برگ شد. بیشترین وزن خشک اندام‌هوایی و عملکرد اسانس در تیمار 100 درصد کود زیستی بذرمال به ترتیب به میزان 9933/0گرم و 020/9 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که کاربرد کود زیستی به تنهایی و یا ترکیب با کود شیمیایی، در بهبود ویژگی‌های رشدی و عملکرد گیاه مرزه تأثیر مثبتی داشت. باکتری های محرک رشد در جذب و تثبیت عناصر ضروری مورد نیاز گیاه نقش مثبتی داشته و می توان با استفاده بهینه از نهاده‌های زیستی، مصرف کودهای شیمیایی را تا حد قابل توجهی پایین آورد. از طرفی کاربرد کودهای زیستی می توانند جایگزین مناسبی برای مصرف کودهای شیمیایی در این گیاه باشد و با این امر در راستای کشاورزی پایدار گام برداشت.

کلیدواژه‌ها

اوره؛ عملکرد؛ کشاورزی پایدار؛ گیاه دارویی؛ نیتروکسین

مراجع

اشتری، ا.، م. عرب و ا. مطلبی1392. بررسی تأثیر کود  بیولوژیک نیتروکسین بر رشد و اجزای عملکرد چمن گرمسیری (Cynodon dactylon). دومین همایش ملی مباحث نوین  در کشاورزی. 6-1.

اکبری‌نودهی، د. 1393. تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی و نیتروژن در شرایط گلدانی بر برخی خصوصیات گیاه توت فرنگی رقم سلوا (Fragaria ananssa Duch). مجله مدیرت آب و آبیاری. جلد 4، شماره 1: 72-59.

امید بیگی، ر. 1386. رهیافت‌های تولید و فرآوری گیاهان دارویی، جلد اول، انتشارات آستان قدس رضوی.

پور‌هادی، م. 1390. بررسی اثر کودهای زیستی روی عملکرد و اسانس نعناع فلفی(Mentha piperita L.).       مجله داروهای گیاهی. جلد 2: 148-137.

جهان، م.، م. امیری، ج. شباهنگ، ف. احمدی و ف. سلیمانی.1392. بررسی اثرات گیاهان پوشش زمستان و ریزباکتری‌های تحریک کننده‌ی رشد بر جنبه‌هایی از حاصلخیزی خاک و عملکرد محصول در یک سیستم ارگانیک تولید ریحان (Ocimum basilicum L. ). مجله پژوهش‌های زراعی ایران. جلد 11، شماره 4: 572-562.

حمزه‌ئی، ج. و س. نجاری. 1392. بررسی امکان کاهش مصرف کود شیمیایی نیروژنه با استفاده از کود زیستی نیتروکسین در تولید گیاه دارویی آنیسون (Pimpinella anisum L.). مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار. جلد 23، شماره 3: 519-508.

خرم‌دل، س.، ع. کوچکی، م. نصیری‌محلاتی، و ر. قربانی. 1387. اثر کاربرد کود‌های بیولوژیک بر شاخص‌های رشدی سیاه دانه (Nigelle satina). مجله پژوهش‌های زراعی ایران. جلد 6، شماره 2: 294-285.

رضوانی مقدم، چ. و ا. ح. سعیدنژاد. 1389. ارزیابی اثر کودهای بیولوژیک و شیمیایی بر خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد، اجزای عملکرد و درصد اسلنس گیاه دارویی زیره سبز(Cuminum cyminm L.). مجله علوم باغبانی. جلد24، شماره 1: 38-22.

سلمانی‌بیاری، ا.، ق. طاهری، ح. عجم‌نوروزی، ی. صفرزاد، و ح. رایج. 1389. بررسی تأثیر نسبت‌های مختلف کود بیولوژیک نیتروکسین و کود اوره بر عملکرد و اجزا عملکرد ارقام گندم. پنجمین همایش ملی ایده‌های نو در کشاورزی. 7-1.

طهماسبی‌عمران، ر.، ه. فلاح آملی، ی. نیک‌نژاد، و ا. جوکار. 1392. مقایسه تأثیر کودهای زیستی و دامی بر خصوصیات زراعی گیاه دارویی بادرنجبویه. همایش ملی گیاهان دارویی. 37-6.

عباسی، م.، ن. نجفی، ن. اصغرزاد، و ش. اوستان. 1392، اثر شرایط آب خاک، لجن فاضلاب، کود مرغی و کودهای شیمیایی بر ویژگی‌های رشد و کارایی مصرف آب گیاه برنج دریک خاک آهکی در دو منطقه کشور. نشریه دانش آب و خاک، جلد 23 شماره 1: 208-189.  

- علیزاده سهزایی، ع.، ا. شریفی عاشور آبادی، ا. شیرانی راد، و ب. عباس زاده. 1386. تاثیر مقادیر و روشهای مختلف مصرف نیتروژن بر تعدادی از ویژگی های کمی و کیفی گیاه دارویی مرزه (Satujea hortensis L.). مجله تحقیقات گیاهان دارویی معطر ایران. جلد ،23 شماره 3: 431-416.

کرمعلی، ج.، 1392. دایرة المعارف گیاهان دارویی. انتشارات عطش. 336 صفحه.

کوچکی، ع.، ل. تبریزی، و ر. قربانی. 1387. ارزیابی اثر کودهای بیولوژیکی بر ویژگی‌های رشد، عملکرد و خصوصیات کیفی گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis). مجله پژوهش‌های زراعی. جلد 6، شماره 1: 137-127.

گلدانی، م. و ف. فاصلی کاخکی. 1393. ارزیابی اثر کودهای شیمیایی و آلی بر ویژگی‌های رشدی عملکرد و اجزایی عملکرد سه اکوتیپ کنجد (Sesamum indicum L.). نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. جلد ،23 شماره 1: 136-127.

فاکرباهر، ز.، م. رضایی، ب. میرزامام، و ب. عباس‌زاده. 1380. بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس مرزه در طی تنش خشکی. مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد 11، 52-37.

فلاحتگرلیش، ا، 1393. سبزی درمانی. انتشارات نیلوفرانه. 175-173.

لطف‌منش، ب.، ر. ولدآبادی تقیفی، و م. نبوی کلات. 1392. مطالعه تأثیر کودهای بیولوژیک و محلول‌ پاشی با کود کامل بر عملکرد کیفی گیاه مرزه. همایش ملی گیاهان. دارویی. 268-25.

محمدی، غ.، م. صفوی‌پور، م. ا. قبادی، و ع. نجفی. 1394. تأثیر کودهای سبز و نیتروژن بر عملکرد و شاخص‌های رشدی ذرت. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار. جلد 25 ، شماره 2: 123-106.

معصومی زواریان، ا.، م. اصغری، و ا. نادی. 1392. بررسی اثرات کود باکتریایی نیتروکسین بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی گلرنگ. همایش ملی گیاهان دارویی و کشاورزی پایدار. 72-60.      

- مقصودی، ع.، ا. قلاوند، و م. آقاعلیخانی. 1393. تأثیر راهبردهای مدیریتی نیتروژن و کود زیستی بر صفات مورفولوژیک، عملکرد دانه و صفات کیفی ذرت هیبرید سینگل کراس704. نشریه پژوهش‌های زراعی. جلد 12، شماره 2: 283-272.

مقیمی، ف. و م. یوسفی‌راد. 1392. اثرات شیوه مصرف کود بیولوژیک نیتروکسین برعملکرد و اجزا_ء عملکرد گلرنگ رقم گلدشت در حضور.EDTA  مجله اکوفیزیولوژی گیاهی، جلد 13: 47-40.

 ملکی‌زاده، م.، م. ر. چایی‌چی، ص. نصرالله‌زاده، و ک. خاوازی. 1390. ارزیلبی اثر کودهای زیستی و شیمیایی نیتروژن بر رشد عملکرد و ترکیب اسانس گیاه شوید (Anethum granealens L.). مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار. جلد21، شماره 4: 62-51.

ملکی زاده تفتی، م.، م. رضا چایی‌چی، ص. نصر اله زاده، و ک. خاوازی. 1391. اثر کاربرد منابع مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه مرزه ( .Saturjea hortensis L ). مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد 28، شماره 2: 341-330.

نقدی‌بادی، ح.، م.  لطفی‌زاد، ن. قوامی، ع. مهرآفرین، و ک. خاوازی. 1392. پاسخ عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی سنبل‌الطیب (Valeriana officihalis L.) به کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی فسفره. فصلنامه گیاهان دارویی، جلد 12 شماره 2: 434-429. 

نقدی‌بادی، ح.، ر. مبارکه، ح. امیدی، و ش. رضازاده. 1391. تغییرات مورفولوژیک، زراعی و فیتوشیمیایی گاوزبان (Borago officinalis L.) تحت تأثیر کودهای زیستی و شیمیایی. فصلنامه گیاهان دارویی. جلد ،2 شماره 9: 155-145.

نیاکان، م.، ر. خاوری‌نژاد، و م. رضایی. 1383. اثر نسبت‌های مختلف سه کود K و P و N به وزن‌تر و وزن خشک سطح برگ و میزان اسانس گیاه نعناع فلفلی. مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد 20، شماره 2: 148-131.

یوسف‌زاده، ی.، ع. م. مدرس ثانوی، ف. سفیدکن، ا. اصغرزاده، ا. قلاوند، م. رشدی، م. و ا. صفر علیزاده. 1380. تأثیر کود بیولوژیک و آزوکمپوست و نبتروژن بر خصوصیات مورفولوژیک و میزان اسانس بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) در دو منطقه کشور. مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد ،29 شماره 2: 459-438 .

Azizi, M., F. Rezwanee, M. Hassanzaden Khayat, A. Lackzian, and S.H. Neamati. 2008. The effect of different levels of vermicompost and irrigation on morphological properties and essential oil content of chamomile (Matricaria racutia) CV. Goral. Iranian J. Med. Arom. Plant. 24(1):82-93.

Kumar, T.S., V. Swaminathan, and S. Kumar. 2009, Influence of nitrogen, phosphorus and biofertilizer on growth, yield and essential oil constituents in ratoon crop of  davana (Artemisia pallens). Electronic J. Environ. Agric. Food Chem. 8(2): 86-95.

Leithay, S., T.A. EL-Meseiry, and E.F. Aabdallan. 2006. Effect of biofertilizer, cell stabilizer and irrigation regime on rosemary herbage oil yield and quality. J. Appl. Sci. Res.  2(10):773-779.

Rajendran, K., and  P. Devaraj. 2004. Biomass and nutrient distribution and their return of Casuarina equisetifolia inoculated with biofertilizers in farm  land. Biomass and Bioenergy. 26(3): 235-249.