بررسی خلاء عملکرد نخود (Cicer arietinum L.) آبی در سطوح مختلف آبیاری تکمیلی: مطالعه شبیه سازی

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 7، دوره 10، شماره 34، آذر 1397، صفحه 72-84   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

سیدرضا امیری^*

استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، مجتمع آموزش عالی سراوان، سراوان، ایران.

چکیده

آنالیز خلاء عملکرد راهکاری مفید برای اولویت‌بندی تحقیقات و پژوهش‌های کشاورزی است که هدف آن کاهش موانع تولید است. به همین منظور داده های روزانه دراز مدت آب و هوایی طی سال های 1982 تا 2012 در 12 منطقه واقع در استان خراسان رضوی در شمال شرق ایران با اقلیم خشک و نیمه خشک سرد جمع آوری شدند. سپس با استفاده از مدل SSM-Legume تأثیر سطوح مختلف آبیاری تکمیلی ( آبیاری کامل، آبیاری تکمیلی در مراحل گل‌دهی و غلاف‌دهی و آبیاری تکمیلی در مرحله گل‌دهی) بر عملکرد پتانسیل و خلاء عملکرد برای 12 منطقه تحت کشت نخود بررسی شد. نتایج اجرای مدل در شرایط آبیاری کامل و تاریخ‌های کاشت مختلف (30 بهمن، 25 اسفند، 15 فروردین و 1 اردیبهشت) نشان داد که در بیشتر شهرستان‌ها تاریخ کاشت 30 بهمن از نظر عملکرد پتانسیل بهینه است و بیشترین و کمترین عملکرد پتانسیل به ترتیب در تایباد و مشهد با متوسط عملکرد 2736 و 2306 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 30 بهمن بدست آمد. از طرف دیگر در تاریخ‌ کاشت 30 بهمن بیشترین و کمترین عملکرد در کلیه سطوح آبیاری تکمیلی به ترتیب در قوچان و تایباد بدست آمد. به طور کلی نتایج نشان داد که کاربرد آبیاری تکمیلی در مراحل بحرانی گل‌دهی و غلاف‌دهی علاوه براین که خلاء عملکرد را کاهش می‌دهد راهکاری مفید برای نزدیک کردن عملکردهای هر منطقه به عملکرد پتانسیل نخود می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

آبیاری تکمیلی؛ عملکرد دیم؛ عملکرد واقعی؛ مدل‌سازی

مراجع

امیری ده‌احمدی، س. ر.، پارسا، م.، نظامی، الف. و گنجعلی، ع. 1389. تأثیر تنش خشکی در مراحل مختلف رشدی بر شاخص‌های رشد نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط گلخانه . مجله پژوهش‌های حبوبات، 1 (2): 84 -69.

گنجعلی، ع.، باقری، ع. و پُرسا، ح. 1388. ارزیابی ژرم پلاسم نخود (Cicer arietinum L.) برای مقاومت به خشکی. مجله پژوهش‌های زراعی ایران، 7(1): 194-183.

کامکار، ب.، کوچکی، ع.، نصیری، م. و رضوانی مقدم، پ. 1386. آنالیز خلا عملکرد زیره سبز در 9 منطقه از استان های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی با استفاده از رهیافت مدلسازی. پژوهش های زراعی ایران 5:  342-332.

پارسا ، م. ، گنجعلی، ع.، رضائیان زاده، الف. و نظامی، الف. 1390. تأثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و شاخص های رشد سه رقم نخود (Cicer arietinum L.) در منطقه مشهد.  مجله پژوهش‌های زراعی ایران، 9(2): 14-1.

سلطانی، الف. و ترابی، ب. 1388. مدل‌سازی گیاهان زراعی: مطالعات موردی. چاپ اول. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.

Amir, J., and Sinclair, T.R. 1991. A model of water limitation on spring wheat growth and yield. Field Crops Res. 29:59-69.

Amiri, S. R., R. Deihimfard, and A. Soltani. 2016. A Single Supplementary Irrigation Can Boost Chickpea Grain Yield and Water Use Efficiency in Arid and Semiarid Conditions: A Modeling Study. Agron. J. 8(6):2406-2416.

AmiriDeh Ahmadi, S. R., M. Parsa ., M. Bannayan ., M. Nassiri Mahallati and R. Deihimfard. 2014. Yield gap analysis of chickpea under semi-arid conditions: A simulation study. Int. J. Plant Prod. 8(4):531-548.

Bhatia, V. S., P. Singh, S. P. Wani, G. S. Chauhan, A. V. R. Kesava Rao, A. K. Mishra, and K. Srinivas. 2008: Analysis of potential yields and yield gaps of rain-fed soybean in India using CROPGRO-Soybean model. Agricult Forest Meterol. 148, 1252–1265.

Bhatia, V. S., Singh, P., Kesava Rao., A. V. R. Srinivas., K, and Wani., S. P. 2009. Analysis of Water Non-limiting and Water Limiting Yields and Yield Gaps of Groundnut in India Using CROPGRO-Peanut Model. J Agron Crop Sci. 195 : 455–463.

Evans, L. T., and Fisher, R.A. 1999. Yield potential: its definition, measurement and significance. Crop Sci. 39: 1544-1551.

FAO, 2012. Production Year Book, 2012. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome, Italy , http://apps.fao.org.

Fougereux, J.A.,.Dore, T., Laddone, F.,and Fleury, A .1997.Water stress during reproductive stages affects seed quality and yield pea(Pisum sativum L.). Crop Sci. 37:1247- 1252.

Hammer, G. L., Sinclair, T.R., Boote, K. J., Wright, G. C., Meinke, H., and Bell, M. J. 1995. A peanut simulation model: I. Model development and testing. Agron. J. 87: 1085- 1093.

Lobell, D.B., Cassman, K.G., Field, C.B., 2009. Crop yield gaps: their importance, magnitudes, and causes. Annu. Rev. Environ. Resour. 34: 179–204.

Malhotra ,R.S., and  Saxena, M.C. 2002 . Strategies for overcoming drought stress in chickpea . Icarda No 17 . PP.20 – 23.

Oweis, T, Hachum, A., and Pala, M. 2005. Lentil production under supplemental irrigation in a Mediterranean environment. Agric. Water Manage. 68 : 251–265.

Sinclair, T.R. 1986. water and nitrogen limitations in soybean grain production: I. model development. Field Crops Res. 15:125-141.

Singh, K.B., R.S. Malhotra, M.C. Saxena and G. Bejiga. 1997. Superiority of winter sowing over traditional spring sowing of chickpea in the Mediterranean region. Agron. J. 89: 112-118.

Soltani ,A.,  khooie, F. R., khassemi_Golozani, K., and Moghaddam, M,.2001. A stimulation study of chickpea crop response to limited irrigation in a semiarid environment. Agric. Water Manage. 49: 225 – 237.

Soltani, A., and Sinclair, T.R. 2012. Optimizing chickpea phenology to available water under current and future climates. Eur J Agron. 38: 22-31.

Soltani, A., Robertson, M.J., Torabi, B., Yousefi-Daz, M., Sarparast, R. 2006. Modeling seedling emergence in chickpea as influenced by temperature and sowing depth. Agricult Forest Meterol.  138: 156–167.

Soltani, A., Sinclair, T.R., 2011. A simple model for chickpea development, growth and yield. Field Crops Res. 124, 252–260.

Soltani, A.,Ghassemi-Golezani, K., Rahimzadeh-Khooie., and Moghaddam, M. 1999. A simple   model for chickpea growth and yield. Field Crops Res. 62: 213- 224.

Ullah, A., Bakht, J. shafi., M.,  and Islam, W.A. 2002. Effect of various irrigations level on different chickpea varieties.  Asian J Plant Sci. 4:355-357.

Vadez, V., A. Soltani, and T.R. Sinclair. 2012. Modelling possible benefits of root related traits to enhance terminal drought adaptation of chickpea. Field Crops Res. 137: 108-115.

Van Ittersum, M. K., Rabbinge, R. 1997. Concepts in production ecology for analysis and quantification of agricultural input-output combinations. Field Crops Res. 52: 197-208.

Van Ittersumam, M. K., Cassman., K. G., Grassini, P., Wolfa, J., Tittonell, P., and Hochman, Z. 2013. Yield gap analysis with local to global relevance—A review. Field Crops Res. 143: 4–17.

Wahabi, A., Sinclair, T.R. 2005. Simulation analysis of relative yield advantage of barley and wheat in an eastern Mediterranean climate Field Crops Res. 91: 287-296.

Yau, S., Nimah, M., and Farran, M. 2011. Early sowing and irrigation to increase barley yields and water use efficiency in Mediterranean conditions. Agric. Water Manage. 98: 1776– 1781.