بررسی ساختار ریشه و برگ ارقام عدس (Lens culinaris Medic) تحت تنش نوری و باکتری آزوسپیریلیوم

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 13، دوره 10، شماره 34، آذر 1397، صفحه 145-156   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرشته دارابی^{* 1}؛ علی حاتمی²؛ محمد جواد زارع²؛ رحیم ناصری¹

¹دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

به منظور بررسی اثر تنش نوری و بیوپرایمینگ در دو رقم عدس، آزمایشی زراعی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در سال زراعی 92-1391 بصورت فاکتوریل در‌قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار اجراگردید. تیمارهای آزمایشی شامل سایه‌اندازی (عدم سایه، 25، 50، 75 و 100 درصد سایه)، بیوپرایمینگ (تلقیح با باکتری آزوسپیریلیوم برازیلنس و عدم تلقیح) و ارقام عدس (زیبا و ILL4400) بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با افزایش سطوح سایه‌اندازی وزن مخصوص برگ، نقصان اشباع آب برگ، تعداد گره فعال ریشه، وزن تر و خشک ریشه، حجم ریشه، طول ریشه و عملکرد دانه کاهش یافت و سبب افزایش شاخص سطح برگ، محتوی کل آب برگ، سطح ویژه برگ و تعداد کل گره رشه گردید، اما در هر دو رقم ورد استفاده تلقیخ با باکتری آزوسپیریلیوم منجر به کاهش خسارت ناشی از سایه‌اندازی و افزایش رشد و عملکرد گیاه عدس گردید. رقم زیبا در‌سطوح بالاتر سایه در مقایسه با رقم ILL4400 از عملکرد دانه بیشتری برخوردار بود. اثر برهمکنش سایه و بیوپرایمینگ و رقم نشان داد که با عدم سایه (شاهد) و انتخاب رقم زیبا و تلقیح با باکتری آزوسپیریلیوم می‌توان به عملکرد دانه قابل قبولی دست یافت اما در‌شرایط کشت مخلوط و کشاورزی-جنگل (آگروفارستری) که نور ‌یک عامل محدودکننده می‌باشد، کشت عدس رقم زیبا همرا با تلقیح با باکتری آزوسپیریلیوم نسبت به رقم ILL4400 موفقیت آمیزتر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

باکتری آزوسپیریلیوم؛ ریشه؛ سایه اندازی؛ عدس

مراجع

آزادی، ص.، س.ع. سیادت، ر. ناصری، ع. سلیمانی­فرد  و  ا. میرزایی. 1392. کاربرد کودهای زیستی و شیمیایی نیتروژنه در ارقام گندم دوروم. مجله علمی  پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. 7 (2): 129-146.

اثباتی، م.، ع. اخوان سپهی، ا. اصغر زاده، و م. خسروشاهلی. 1393. جدا سازی، شناسایی و بررسی جمعیت گونه­های
  Azospirillum sp. در خاک­های اطراف تهران و ارزیابی اثرات محرک رشدی آنها بر گیاه گوجه فرنگی در شرایط گلخانه. نشریه زیست­شناسی خاک. 2 (1): 43-54.

جیریایی، م.، ا. فاتح، و ا. آینه بند. 1393. ارزیابی برخی از ویژگ یهای ریشه گندم های تیمار شده با مایکوریزا و آزوسپیریلوم. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار. 61-73.

حسن­آبادی، ط.، م.ر. اردکانی، ف. رجالی و ف. پاک­نژاد. 1389. کاربرد همزمان کودهای بیولوژیک و شیمیایی بر صفات مورفولوژیک جو. اولین همایش ملی کشاورزی پایدار و تولید محصول سالم. اصفهان، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان.

دارابی، ف. 1393. ارزیابی صفات و ویژگی­های زراعی و فیزیولوژیکی عدس تحت سایه اندازی و بیوپرایمینگ. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاوزی، دانشگاه ایلام. 164 صفحه.    

دارابی، ف.، ع. حاتمی، م.ج. زارع و ر. ناصری. 1394. اثر سایه اندازی بر برخی صفات مهم فیزیولوژیک در عدس. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد نهم، شماره 1 (33): 109-122.

کلاهیان همدانی­زاد، ا.، ح. رامشینی،  م.ق. قدری و م.ف. نجف آبادی. 1394. بررسی رابطه صفات ریشه با عملکرد دانه گندم در شرایط بدون تنش و تنش خشکی آخر فصل.  تنش­های محیطی در علوم زراعی. 8 (1) 1-11.

نصراله­زاده، ص.، ک. قاسمی­گلذانی و ی. راعی. 1390. بررسی اثرات سایه اندازی روی برخی شاخص­های رشد و عملکرد دانه باقلا. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار.  21 (3): 75-87.

Banerjee, M., R.L.Yesmin, and J.L. Vessey. 2006. Plant-growth-promoting rhizobacteria asbiofertilizers and biopesticides., PP. 137-181. In: Handbook of microbial biafertilizers. Ed., Rai, M., K., Food production Press, U. S. A.

Bell, E.G. and T.K. Dannenberger. 1999. Temporal shade on creeping Bent grass Turf. Crop Science. 39: 1142-1146.

Claudia, C., G. Martin and M. Emanuel. 2000. Genome Structure of Genus Azospirillum.  Journal of Bacteriology. 182 (14): 4113-4116.

Cohen, A.C., R. Bottini and P.N. Piccoli. 2008. Azospirillum brasilense Sp 245 produces ABA in chemically-defined culture medium and increases ABA content in arabidopsis plants. Plant Grow Regulation. 54: 97–103.

Forghani, A., N. Kodabandeh, D. Habibi, and A. Bankeh Saz. 2009. Response ofchlorophyll a and b content, proline and grain yield of maize to light stress and different levels of plant density. Agronomic Researches Journal. 2 (1): 30-37.

Hadi, H., K. Ghassemi-GoIezani, F. Rahimzade Khoei, M. Valizadeh and M.R. Shakiba. 2006. Responses of common bean (Phaseulus vulgaris L.) to different levels of shade. Agronomy Journal. 5 (4): 595-599.

Hebert, Y., E. Ghingo and O. Loudet. 2001. The response of root/shoot partitioning and root morphology to light reduction in maize. Crop Sciences. 41:363-371.

Jacoud, C.,  D. Favre, P. Wadoux and R. bally 1999.Initiation of root growth simulation by Azospirillum lipoferum CRT1 during maize seed germination. Canadian Journal of  Microbiology 45:339-342.

Kobata, T., M. Sugawara and S. Takatu. 2000. Shading during the early grain filling period does not  affect potential grain dry matter increase in rice. Agronomy Journal. 92 (3): 411-417.

Lambers, H., F. Stuart Chapin and T.L. Pons. 1998. Plant physiological ecology, Springer-Verlag, New York, Inc.

Mahfouz, S.A and M.A. Sharaf-Eldin. 2007. Effect of mineral vs biofertilizer on growth yield and essential oil content of fennel (Foeniculum vulgare L.). International Agrophysics. 21: 361-366.

Manske, G.G.B., A.B. Luttger, R.K. Behl and P.L.G. Vlek. 1995. Nutrient efficiency based on VA mycorrhiza (VAM) and total root length of wheat cultivars grown in India. Journal of Applied Botany. 69: 108-110.

Naiman A.D, A Latro´nico, Garcı´a and Salamone IE, 2009. Inoculation of wheat with Azospirillum brasilense and Pseudomonas fluorescens: Impact on the production and cultural rhizosphere microflora. European Journal of Soil Biology. 45: 44-51.

Nezarat, S and M. Gholami. 2009. Screening plant growth promoting rhizobacteria for improving grain germination seedling growth and yield of maize. Pakistan Journal of Biological Sciences. 12 (1): 26-32.

Rodriguez, D., F.H. Andrade and J. Goudriaan. 2000. Dose assimilate supply limit leaf expansion in wheat grown in the field under low phosphorous availability?. Filed Crops Research. 67: 227-238.

Roussopoulos, D., A. Liakatas and W.J. Whitington. 1998. Cotton responses to different light temperature regimes. Agricultural  Science 131: 227-283.

Russo A, C. Felici, A. Toffanin, M. Gِtz, C. Collados and J.M. Barea. 2005. Effect of Azospirillum inoculants on arbuscular mycorrhiza establishment in wheat and maize plants. Journal of Biology and Fertility of Soils. 41: 301–309.

Serraj, R., L. Krishnamurty, J. Kashiwagi, J.K. Kumar, S. Chandra and J.H. Crouch. 2004. Variation in root traits of chickpea (Cicer aretinum L.) grown under terminal drought. Field Crops Research.  88: 115-127

Vessey, J.K and T.J. Buss. 2002. Bacillus cereus UW85 inoculation effects on growth, nodulation, and Naccumulation in grain Iegumes. Controlled-environment studies. Canadian Journal of Plant Science. 82: 282-290.

Yadav, K., V. Prasad,K. Mandal and N. Ahmad. 1992. Effect of co-inoculation (Azospirillum and Rhizobium strains) on nodulation, yield, nutrient uptake and quality of lentil in calcareous soil. Lens Newsl. 19: 29-31.  

Zahir ZA, A. Munir, HN. Asghar, M. Arshad and B. Shaharoona. 2008. Effectiveness of rhizobacteria containing ACC-deaminase for growth promotion of peas (Pisum sativum L.) under drought conditions. Journal of Microbiology and Biotechnology. 18:958–963.