بررسی روند تغییرات تجمع ماده خشک در اندام‌های مختلف چهار رقم گلرنگ

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 14، دوره 10، شماره 34، آذر 1397، صفحه 157-168   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بنیامین ترابی¹؛ حسن سعادتخواه²؛ ولی اله دادرسی^{* 3}؛ نسترن صلحی اسکویی⁴

¹استادیار گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

²دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران

³دانشجوی دکتری گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران

⁴دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه زراعت، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران

چکیده

هدف از این مطالعه کمّی کردن روند تغییرات ماده خشک در اندام‌های مختلف گیاه گلرنگ بود. بدین منظور یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان در سال 1391 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (16 فروردین، 6 و 27 اردیبهشت) و ارقام (ژنوتیپ 411، سینا، محلی‏اصفهان و صفه) بودند. نتایج نشان داد مدل نمایی خطی بریده بهترین توصیف را از روند تغییرات تجمع ماده خشک در برابر روز پس از کاشت نشان داد. بیشترین تجمع ماده خشک در تاریخ کاشت اول به‎دست آمد. بهترین توصیف روند تغییرات تجمع ماده خشک برگ و ساقه توسط مدل بتا‌ به دست آمدند. با تاخیر در کاشت حداکثر تجمع وزن خشک برگ و ساقه و نیز زمان رسیدن به حداکثر سرعت رشد هر یک از آن‌ها کاهش یافت. در تاریخ کاشت اول و دوم رقم محلی‎اصفهان از لحاظ وزن خشک برگ و ساقه نسبت به سایر ارقام برتری نسبی داشتند. در حالی‌که در تاریخ کاشت سوم اختلاف معنی‌داری بین ارقام از این لحاظ وجود نداشت. روند تغییرات تجمع ماده خشک دانه با مدل لجستیک‌ به خوبی توصیف گردید. تجمع ماده خشک دانه در تاریخ کاشت اول و دوم بیشتر و سپس در تاریخ کاشت سوم به شدت کاهش یافت. در تاریخ کاشت اول و سوم حداکثر تجمع ماده خشک دانه در بین ارقام مختلف اختلاف معنی‏داری نداشت. در تاریخ کاشت دوم کمترین تجمع ماده خشک در دانه مربوط به رقم 411 بود.

کلیدواژه‌ها

تاریخ کاشت؛ تجمع ماده خشک برگ؛ ساقه؛ دانه

مراجع

احمدامینی، ط.، ب. کامکار و ا. سلطانی. 1390. اثر تاریخ کاشت بر ضرایب تخصیص ماده خشک در ارقام مختلف گندم. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، جلد 4، شماره 1: 150-131.

خواجه‌پور، م. ر. 1370 . اصول و مبانی زراعت. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان. 568 صفحه.

رحمانی، ط.، ح. حیدری شریف‌آباد، و ح. مدنی. 1391. مطالعه اثر تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام لوبیا قرمز در منطقه الیگودرز. مجله یافته های نوین در کشاورزی. جلد6، شماره 4: 335-321.

سلطانی، ا. 1378. شبیه‌سازی رشد و عملکرد در گیاه نخود. پایان‌نامه دکتری، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز. 169 صفحه.

سلطانی، ا. 1386. کاربرد SAS در آنالیزهای آماری. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 182 صفحه.

طهماسبی‎زاده، ح.، ن. خدابنده.،  ح. مدنی و ا. فراهانی. 1387. بررسی آنالیز رشد گلرنگ بهاره و تأثیر آن بر عملکرد در شرایط آب و هوایی اراک. مجله یافته‌های نوین کشاورزی. جلد 3، شماره 2: 154-136.

غدیریان، ر.، ا. سلطانی.،  ا. زینلی.، م. کلاته عربی. و ا. بخشنده. 1390. ازیابی مدل‎های رگرسیونی غیر خطی برای استفاده در آنالیز رشد گندم. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی،جلد 4، شماره3: 77-55.

کوچکی، ع. و م. بنایان. 1375. مدل‏سازی در گیاهان زراعی (فرآیندهای اکوفیزیولوژیکی رشد و نمو). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 228 صفحه.

کوچکی، ع. و غ. ح. سرمدنیا. 1379. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.467 صفحه.

میرزاخانی، م. 1380. بررسی اثرات تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گلرنگ بهاره در استان مرکزی. مجله زراعت و اصلاح نباتات ایران. جلد 5، شماره 1: 57-49.

Baker, C. H., R. D. Horrocks and C. E. Goering. 1975. Use of the Gompertz function for predicting corn leaf area. Trans ASAE. 18: 323-326.

Gutierrez Colomer, R. P., M. M. Gonzalez-Real and A. Baille .2006. Dry matter production in rose (Rosa hybrida) flower shoots. Scientia Horticulturae. 107: 284-291.

Hassan, F. U., M. H. Leitch and S. Ahmad. 1999. Dry Matter Partitioning in linseed (Linum usitatissimum L.). J. Agric. & Crop Sci. 183: 213-216.

Inman-Bamber, N. G., R. C. Muchow and M. J. Robertson. 2002. Dry matter partitioning of sugarcane in Australia and South Africa. Field Crops Res.76: 71-84.

Keshiri, M., N. Latifi. and M. Ghasemi. 2003. Growth analysis of safflower varieties with different cropping pattern in rain fed condition. J. Agri. Sci. Nat. Res. 10: 85-94.

Robertson, M. J., S. Silim., Y. S. Chauhan. and R. Ranganathan. 2001. Predicting growth and development of pigenpea: biomass accumulation and partitioning. Field Crops Res. 70: 89-100.

Russelie, M. P., W. W. Wihelm., R. A. Olson. and J. F. power. 1984. Growth analysis based on degree days. Crop Sci. 24: 28-32.

Van Ittersum, M. K. and M. Donatelli. 2003. Modeling cropping systems highlights of the symposium and preface to the special issues. Eur. J. Agron. 18: 187-197.

Yin, X., J. Gouadrian., E. A. Latinga., J. Vos and J. H. Spiertz. 2003. A flexible sigmoid growth function of determinate growth. Ann. Bot. 91: 361-371.