مطالعه مقادیر برخی فلزات سنگین در خاک‌ها و گیاهان اطراف منطقه صنعتی شهرکرد

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 17، دوره 10، شماره 34، آذر 1397، صفحه 192-205   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مهراب یادگاری^*

گروه زراعت و گیاهان دارویی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

چکیده

به منظور مطالعه مقادیر فلزات سنگین در اطراف منطقه صنعتی شهرکرد، تحقیقی در سال‌های زراعی 1392-1393 و 1393-1394 انجام شد. از آنجا که دراغلب موارد گیاهانی که در خاک‌های کشاورزی حاوی فلزات سنگین می‌رویند، مقادیر بیشتری از فلزات را در بافت‌های خود ذخیره می‌نمایند، هدف اصلی از اجرای این تحقیق بررسی میزان جذب فلزات سنگین نیکل، سرب، کروم و کادمیوم در محصولات کشاورزی (گندم و کلزا) و گیاهان مرتعی (گون و جاز) در اطراف منطقه صنعتی شهرکرد بود. بدین منظور بعد از انجام مطالعات لازم اقلیمی و خاکشناسی، ایستگاه‌های نمونه‌برداری به طور تصادفی در فواصل 100، 300، 600، 1000، 2000، 3000 و 5000 متری مناطق شمال، جنوب، شرق و غرب منطقه تحقیقاتی انتخاب شدند. در نتایج برآمده از تحقیق حاضر، روابط معنی داری بین مقادیر فلزات سنگین در بین گیاهان دیده شد که بیشترین تفاوت‌های معنی دار بین گیاهان مرتعی و گیاهان زراعی بود. تجزیه شیمیایی خاک ایستگاه‌های نمونه برداری نشان داد بیشترین غلظت موجود در بین فلزات مورد بررسی به ترتیب متعلق به نیکل (1926میکروگرم در کیلوگرم)، کادمیم (504میکروگرم در کیلوگرم)، سرب (122میکروگرم در کیلوگرم) و کروم (78میکروگرم در کیلوگرم) بود. بطورکلی در تحقیق حاضر با توجه به استانداردهای موجود، میزان فلزات سنگین به خصوص کادمیم و نیکل، هرچند پایین تر از استانداردهای جهانی بود، اما دارای تراکم بالایی بوده که باید ضمن کاهش آلودگی حاصل از کارخانجات این منطقه، تدابیری برای کاشت گیاهان مرتعی از جمله گون و جاز که تجمع دهنده مطلوب در این خصوص هستند، اندیشید.

کلیدواژه‌ها

آلودگی؛ خاک؛ گیاهان زراعی؛ گیاهان مرتعی

مراجع

فاضلی م.ش و ا. ریاحی. 1382. جذب و تجمع فلزات سنگین در خاک‌ها و گیاهان حاشیه بزرگراه پر تردد شمال ایران. دومین کنفرانس بین المللی گیاهان و آلودگی محیط زیست، بوپال، هندوستان. 

Abdel-Salam, A.A., H.M. Salem, and M.F. Seleiman. 2015. Phytochemical removal of heavy metal-contaminated soils. Heavy metal contamination of soils. Springer International Publishing.

Abollino, O., A. Giacomino and R. Barberis. 2005. Assessment of metal availability in a contaminated soil by sequential extraction. Water. Air. Soil Poll. 137: 315-338.

Athar, R and M. Ahmad. 2002. Heavy metal toxicity: effect on plant growth and metal uptake by wheat and on free living Azotobacter. Water Air Soil Poll. 138: 165–180.

Ayari, F., H. Hamdi., H. Jedidi and R. Kossai. 2010. Heavy metal distribution in soil and plant in municipal solid waste compost amended plots. Int. J. Environ. Sci. Tech. 7(3): 465-472.

Bose, S and A.K. Bhattacharyya. 2008. Heavy metal accumulation in wheat plant grown in soil amended with industrial sludge. Chemosphere. 70:1264–1272.

Bretzel, F and M. Calderisi. 2006. Metal contamination in urban soils of coastal Tuscany (Italy). Environ. Mon. Assess. 118: 319–335.

Chen, T.B., Y.M. Zheng and Q.Z. Tian. 2005. Assessment of heavy metal pollution in surface of urban parks in Bejing, China. Sci. Tot. Environ. 60: 542-551.

Chhotu, D., D. Jadia, and M.H. Fulekar. 2009. Phytoremediation of heavy metals: Recent techniques. Afr. J. Biotech. 8(6): 921-928.

Davari, M., M. Homaee, and H. Khodaverdiloo. 2010. Modeling phytorememediation of Ni and Cd and from contaminated soils using macroscopic transpiration reduction functions. Water Soil Science. 14: 75-8.

Diaconu, D., R. Diaconu, and T. Navrotescu. 2012. Estimation of heavy metals in medicinal plants and their infusions. Anal. Univ. Ovidius Const. Chimie. 23(1):115-120.

Gonçalves, J.F., F. Goldschmidt and J. Maldaner. 2009. Cadmium and mineral nutrient accumulation in potato plantlets grown under cadmium stress in two different experimental culture conditions. Plant Physiol. Biochemist. 47: 814–821.

Gobran, G.R., W.W. Wenzel and E. Lombi. 1999. Trace elements in the Rhizosphere. Vienna, Austria. Boca Raton London New York Washington, D.C.CRC Press.

Huang, S.S., Q.L. Liao and M. Hua. 2007. Survey of heavy metal pollution and assessment of agricultural soil in Yangzhong district, Jiangsu Province, China. Sci. Total Environ. 67: 2148-2155.

John, R., P. Ahmad, K. Gadgi and S. Sharma. 2009. Heavy metal toxicity: Effect on plant growth, biochemical parameters and metal accumulation by Brassica juncea L. Inter. J. Plant Prod. 3 (3): 65- 76.

Karimi, R., M. Chorom, and A. Safe. 2012. Potential of Vicia faba and Brassica arvensis for phytoextraction of soil contaminated with cadmium, lead and nickel. Afr. J.Agri. Res. 7(22): 3293-3301.

Khatamipour, M., E. Piri., Y. Esmaeilian and A. Tavassoli. 2011. Toxic effect of cadmium on germination, seedling growth and proline content of Milk thistle (Silybum marianum). Annals Biol. Res. 2 (5): 527-532.

Li, P., X. Wanga., G. Allinsonb and X. Xiong. 2009. Risk assessment of heavy metals in soil previously irrigated with industrial wastewater in Shenyang, China. J. Hazardous Materials. 161: 516–521.

Marchiol, L., S. Assolari and G. Zerbi. 2004. Phyto extraction of heavy metals by canola (Brassica napus) and radish (Raphanus sativus) grown on multi contaminated soil. Environ. Poll. 132: 21-27.

Mbarki, S., N. Labidi and C. Abdelly. 2008. Contrasting effects of municipal compost on alfalfa growth in clay and in sandy soils: N, P, K, content and heavy metal toxicity. Biores. Tech. 99: 6745–6750.

Moosavi, S.G, and M.J. Seghatoleslami. 2013. Phytoremediation: a review. Advance of Agrcuture Biology. 1: 5-11.‏

Murifah, S.S.A. 2008. Growth Parameters and Elemental Status of Cucumber (Cucumus sativus) Seedlings in Response to Cadmium Accumulation. Inter. J. Agri. Biol. 10(3): 261-266.

Pandey, J and U. Pandey. 2008. Accumulation of heavy metals in dietary vegetables and cultivated soil horizon in organic farming system in relation to atmospheric deposition in a seasonally dry tropical region of India. Environ. Monitoring Assess. 148: 61–74.

Pendias, A.K and H. Pendias. 2000. Trace elements in soils and plants. Boca Raton London New York Washington, D.C.CRC Press.

Peris, M., L. Recatalá., C. Micó and R. Sánchez. 2008. Increasing the Knowledge of Heavy Metal Contents and Sources in Agricultural Soils of the European Mediterranean Region. Water. Air Soil Pollution. 192: 25–37.

Seregin, I.V and A.D. Kozhevnikova. 2006. Physiological Role of Nickel and Its Toxic Effects on Higher Plants. Russian J. Plant Physiol. 53(2): 257–277.

Sahmurova, A., M. Celik, and S. Allahverdiyev. 2010. Determination of the accumulator plants in Kucukcekmece Lake (Istanbul). Afr. J. Biotech. 6545-6551.

Shanker, A.K., C. Cervantes, H.L. Tavera, and S.A. Vudainayagam. 2005. Chromium toxicity in plants. Environ. Inter. 31: 739-753.

Shi, G and Q. Cai. 2009. Cadmium tolerance and accumulation in eight potential energy crops. Biotech. Adv. 27: 555–561.

Su, D.C., J.W.C. Wong and H. Jagadeesan. 2004. Implications of rhizosphere heavy metals and nutrients for the growth of alfalfa in sludge amended soil. Chemosphere. 56:957-965.

Taghipour, H., M. Mosaferi., F. Armanfar and S.J. Gaemmagami. 2013. Heavy metals pollution in the soils of suburban areas in big cities: a case study. Int. J. Environ. Sci. Tech. 10: 243–250.

‌Videa, J.R.P., J.L.G. Torresdey and G. Carrillo, G. 2002. Effect of mixed cadmium, copper, nickel and zinc at different pHs upon alfalfa growth and heavy metal uptake. Environ. Poll. 119: 291–301.

Videa, J.R.P., G.D.L. Rosa, J.H. Gonzalez and J.L.G. Torresdey. 2004. Effects of the growth stage on the heavy metal tolerance of alfalfa plants. Advance Environ. Res. 8: 679–685.

Videa, J.R.P., M.L. Lopez and J.G. Torresdey. 2009. The biochemistry of environmental heavy metal uptake by plants: Implications for the food chain. Inter. J. Biochemist. Cell Biol. 41: 1665–1677.

Vinı´cius Alves Gurgel, L and L. Fre´de´ric Gil. 2009. Adsorption of Cu (II), Cd(II) and Pb(II) from aqueous single metal solutions by succinylated twice-mercerized sugarcane bagasse functionalized with triethylenetetramine. Water Res. 43: 4479-4488.

Yadav, S.K. 2010. Heavy metals toxicity in plants: An overview on the role of glutathione and phytochelatins in heavy metal stress tolerance of plants. South Afr. J. Bot. 76: 167–179.

Yang, Z.H.A.O., P.A.N. Yuan-Zhi, and C.A.I. Lei. 2012. Pilea cadierei Gagnep. Guill's Growth and Accumulation under Single and Combined Pollution of Cd and Pb. Journal of Agro-Environment Science. 1: 10-11.

Zhao, Y.D., Y.Z. Pan, B.Y. Liu, and L. Cai. 2012. Pilea cadierei Gagnep. et Guill's growth and accumulation under single and combined pollution of Cd and Pb. J. Agro.Environ. Sci. 31(1): 48-53‏.‏

Zhang, H., Q. Guo, J. Yang, and J. Ma. 2014. Cadmium accumulation and tolerance of two castor cultivars in relation to antioxidant systems. J. Environ. Sci. 26(10): 2048-2055.

Zheljazkov, V.D., E.A. Jeliazkova, N. Kovacheva and A. Dzhurmanski. 2008. Metal uptake by medicinal plant species grown in soils contaminated by a smelter. Environ. Exp. Bot. 64:207–216.