راهبردهای توسعه ژئوتوریسم مورد: غار نمکی قشم

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 6، دوره 7، شماره 27، آبان 1397، صفحه 93-106   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد محبتی¹؛ حسین روستا²؛ رضا ویسی^{* 3}؛ سجاد احمدی⁴

¹کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد، رشت، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد اکوتوریسم، دانشگاه هرمزگان، ایران

³دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی، تهران، ایرانمدرس دانشگاه

⁴دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی تهران، ایران

چکیده

جزیره قشم را می‌توان دروازه‌ای برای ژئوتوریسم ایران دانست. بزرگترین جزیره‌ی خلیج فارس به واسطه دارا بودن پدیده‌های زمین‌شناسی و زیست‌شناسی متنوع و بی‌همتا، توان بالایی برای تبدیل شدن به یک قطب بزرگ اکوتوریسم و ژئوتوریسم در حوضه‌ی خلیج فارس دارد. یکی از اشکال جزیره، کشف طولانی ترین غار نمکی جهان در گنبد نمکی نمکدان به طول 6580 متر می‌باشد که با وجود توانمندیهای بسیار زیاد در زمینه توسعه‌ی ژئوتوریسم هنوز نتوانسته به جایگاه واقعی خود دست یابد. لذا این سوال مطرح می‌شود که پتانسیل‌ها و محدودیت‌های توسعه ژئوتوریسم این منطقه کدامند؟ و چه استراتژی‌هایی برای توسعه ژئوتوریسم نیاز است؟ این پژوهش با توجه به هدف از نوع کاربردی و از نظر روش تحقیق از نوع تحلیلی، توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش مردم بومی، گردشگران و کارشناسان گردشگری جزیره قشم می‌باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها و تعیین استراتژی‌های توسعه ژئوتوریسم منطقه از تکنیک SWOT استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان نشان می‌دهد که منطقه مورد مطالعه با 20 نقطه قوت و امتیاز وزنی 733/3 و 21 فرصت با امتیاز وزنی 960/3 در برابر 16 نقطه ضعف با امتیاز وزنی 768/3 و 14 تهدید با امتیاز وزنی 535/3 توانمندی‌های بسیار بالایی برای توسعه ژئوتوریسم در خلیج فارس دارد ولی ضعف‌ها و تهدیدهای داخلی مانع این امر شده است. لذا با سیاست‌های مناسب و مدیریت واحد می‌توان از نقاط قوت موجود برای توسعه ژئوتوریسم غار نمکی قشم استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

ژئوتوریسم؛ غار نمکی قشم؛ راهبرد؛ SWOT

مراجع

1. اروجی، حسن (1391)، مکانیابی ژئومورفوسایت­های بهینه گردشگری با فرایند تحلیل شبکهای((Anp و ارزیابی آنها از طریق مدل­های ژئومورفوتوریستی (مورد: شهرستان طبس)، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، به راهنمایی محمد سلمانی، دانشگاه تهران.
2. اسدی، ناصر و همکاران (1385)، اکتشاف و مطالعه طولانی‌ترین غار نمکی جهان، بیست و پنجمین گردهمایی علوم زمین‌شناسی، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.
3. امری کاظمی، علیرضا، (1383)، اطلس ژئو توریسم قشم، نگاهی به پدیده‌های زمین­شناسی جزیره قشم، پایگاه داده­های علوم زمین کشور.
4. ایلدرمی علیرضا، میرسنجری میرمهرداد؛ (1390)؛ بررسی پتانسیل‌های محیط زیستی ژئوپارک غار علی صدر در جهت توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی منطقه؛ محیط زیست و توسعه، سال 2، شماره  3، بهار و تابستان، صص 122 – 116.
5. اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان هرمزگان (1385)، طرح جامع توسعه گردشگری استان هرمزگان.
6. تقوایی، مسعود، غلامحسین احسانی و اعظم صفرآبادی (1388)،  نقش و جایگاه برنامه­ریزی چند­بعدی در توسعه توریسم و اکوتوریسم مطالعه موردی: منطقه خرو طبس، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، ش 3.
7. حاج علیلو، بهزاد و بهرام نکوئی صدر (1390): ژئوتوریسم، دانشگاه پیام تور، تهران.
8. سبک خیز فاطمه، حجازی سید حسن، مقدسین محسن (1391)؛ تحلیل ژئوتوریستی غار خاصه تراش با استفاده از روش پرالانگ؛ جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 46، شکاره 2، صص 69-7.
9. شایان سیاوش، پارسایی اسماعیل؛ (1386)؛ امکان سنجی نواحی مستعد توسعه اکوتوریسم در استان کهکیلویه و بویراحمد؛ فصلنامه مدرس علوم انسانی، ویژه نامه جغرافیا
10. قنبری، ابوالفظل، حجازی، میراسدالله، قنبری، محمد (1392)، ارزیابی توانمندی زمین گردشگری مکان­های، ژئومورفولوژیکی موجود در روستای کندوان، مسکن و محیط رستا، شماره 141، صص 119 – 109.
11. کرمی، فریبا (1386)، توانمندی‌های ژئو توریسم در توسعه روستای کندوان، فصلنامه فضای جغرافیایی اهر، شماره 20، صص 130 – 115.
12. مقصودی مهران، نکویی صدری بهرام؛ (1387)؛ ژئوتوریسم، دریچه‌ای نو به سوی توسعه صنعت گردشگری؛ فصلنامه سپهر، دوره 16، شماره 64، صص 61-64
13. نوحه­گر، احمد، حسین­زاده، محمدمهدی، پیراسته اسماء (1389)، مدیریت جاذبه‌های اکوتوریسمی پدیده‌های ژئومورفولوژی استان هرمزگان، چهارمین کنگره بین­المللی جغرافیدانان جهان اسلام، ایران، زاهدان.
14. Arslan, O., Deha Er, I., 2008: SWOT analysis for safer carriage of bulk liquid chemicals in tankers. Journal of Hazardous Materials 154 (2008) 901–913
15. Bosak,P. Bruthans,J. Filippi,M. Svoboda, T. Smid,J. 1999, Karst and Caves in Salt diapirs, SE ZAGROS MTS (IRAN) ACTA CARSOLOGICA ,28/2 ,2 ,41-75
16. Emmanuel Reynard; (2008); Scientific Research And Tourist Promotion Of Geomorphological Heritage; Geogr. Fis. Dinam. Quat. 31 (2008), 225-230, 2 figg
17. Maria Helena Henriques & Rui Pena dos Reis & José Brilha & Teresa Mota; (2011); Geoconservation as an Emerging Geoscience; Geoheritage (2011) 3:117–128
18. Newsome,D.(2006). Geotourism sustainability,impacts and management, Oxford, Butterworth-Heinemann.
19. Polovitz, N., etl. (2011). Measuring Geotourism: Developing and Testing the Geotraveler Tendency Scale (GTS), Journal of  Travel Research pp. 567 –578.

Yuksel, I., Dagdeviren, M., 2007: Using the analytic network process (ANP) in a SWOT analysis – A case study for a textile firm. Information Sciences 177 (2007) 3364–3382.