بررسى تطبیقى در ادیان ایران باستان « دجال » و ادیان ابراهیمى

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 5، دوره 2، شماره 7، آبان 1390، صفحه 83-104   

نویسندگان

خیرالنساء محمّدپور؛ معصومه زندیه

چکیده

عقیده به ظهور « موعود »  مخصوص به دین یا ملّت خاص نیست. هر یک از ملل منتشر در عالم به نوعى بدان اقرار آورد هاند؛ و براى رهایى جهان از چنگال ظلم و تباهى، ظهور  نجى آخرالزمان را انتظار مى کشند؛ و بالطبع هر ملّتى بنا بر آموز ههاى دینى خود از آخرالزمان و جزئیات آن به نوعى سخن به میان آورد هاند امّا چیزى که غیرقابل انکار است وجود نقاط مشترک بسیارى است که نه تنها در ادیان ابراهیمى بلکه در غالب ادیان شاهد آن هستیم؛ یکى از این موارد مشترک، ظهور دجال با عنوان اسلامى و آنتى کرایست یا ضد مسیح با عنوان مسیحى آن است که در سایر ادیان نیز با عناوین خاص و اغلب با عنوان شخصیتى نهای ىامم یا مقارن با ظهور او به شرّ انگیزى و خیر ستیزى « موعود » منفى که پیش از ظهور می ىپردازد یاد م ىشود. در این مقاله نویسنده کوشیده است به اختصار تصویرى از این موجود در ادیان مختلف و سپس در فرهنگ اسلامى عرضه کند و در نهایت شواهدى از برخى شعراى ادب فارسى راجع به این موضوع چاشنى کلام خود سازد.

کلیدواژه‌ها

آخرالزمان؛ دجال؛ موعود؛ ادیان

مراجع

آژیر، اسدالله (بهار و تابستان 1384 ) منجى باورى زرتشتى و مسألة تأثیر بر فرهنگ اسرائیلى، نامة حکمت،. شمارة 5
آژیر، اسدالله (زمستان 1383 و بهار 1384 ) جایگاه عیسى در آخرالزمان باورى و منجى باورى مسلمانان، فصل نامة علمى- ترویجى دانشگاه قم، سال ششم، شمارة دوم و سوم.
 دجال در شعر خاقانى، ضمیمة مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانى ؛ احمدى، احمد (تابستان 1380دانشگاه تهران.2)
احمدى، داریوش (بهار 1388 ) پایان جهان و ظهور موعود در ادیان ایران باستان، چاپ دوم، تهران، نشر جوانه توس. 

بار، کاى و همکاران ( 1384 ) دیانت زرتشتى، ترجمة فریدون وهمن، تهران، انتشارات جامى.
خزائلى، محمّد ( 1378 ) اعلام القرآن، امیرکبیر، چاپ پنجم، تهران.
دهخدا، على اکبر ( 1377 ) لغت نامه، ج 7، چاپ سوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، زیر نظر دکتر معین.
رضى، هاشم ( 1382 ) دین و فرهنگ ایرانى پیش از عصر زرتشت، تهران، انتشارات سخن.
زمرّدى، حمیرا ( 1385 ) نقد تطبیقى ادیان و اساطیر، تهران، انتشارات زوّار.
صدر، سیّدمحمّد ( 1371 ) تاریخ غیبت کبرى، ترجمة حسن افتخارزاده، نشر نیک معارف.
عیوضى، رشید (پاییز 1355 ) مظاهر شر تازى در فرهنگ ایرانى، دانشکده ادبیات و علوم انسانى تبریز،
. شماره 119
فرنبغ دادگى ( 1369 ) بندهشن، ترجمة مهرداد بهار، تهران، انتشارات توس.
فهیم دانش، على ( 1385 ) مسیحیان صهیونیسم را بهتر بشناسیم، تهران، انتشارات موعود عصر.
ترجمه و پژوهش هاشم رضى، دوم، ،« رازهاى میترا » کومن، فرانتس ( 1383 ) آیین پر رمز و راز میترایى
تهران، انتشارات بهجت.
کوهن، آبراهم ( 1350 ) گنجین هاى از تلمود، ترجمة فریدون گرگانى، تهران، انتشارات بى نا.
گیگر، ویلهم و همکاران ( 1382 ) زرتشت در گاثاها، ترجمه و پژوهش هاشم رضى، تهران، سخن.
مشکور، محمّدجواد ( 1362 ) خلاصة ادیان در تاریخ دی نهاى بزرگ، چاپ دوم، تهران، انتشارات شرق.
ورمازرن، مارتین ( 1383 ) آیین میترا، ترجمة بزرگ نادرزاده، چاپ چهارم، تهران، نشرچشمه.
هاکس، جیمز ( 1377 ) قاموس کتاب مقدّس، چاپ اول، تهران، انتشارات اساطیر.
هممى، عبّاس و احسان پور، اسماعیل (بهار 1387 ) تطبیق و مقایسة دجال در اسلام با آنتى کرایست در
. مسیحیت، مجلة پژوهش دینى، شمارة 16
هیلنز، جان ( 1385 ) اساطیر ایران، ترجمه و تألیف محمّدحسین به اجلانى فرخى، چاپ سوم، تهران،
انتشارات اساطیر.
یاحقى، محمّدجعفر ( 1375 ) فرهنگ اساطیر و اشارات داستانى در ادبیات فارسى، چاپ دوم، تهران، انتشارات سروش.