اقتباس و تضمین آیات قرآن در تاریخ جهانگشای جوینی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 7، دوره 1، شماره 2، مرداد 1389، صفحه 129-138   

نویسنده

مریم محمودی

چکیده

یکی از رایج‌ترین شیوه‌های بهره‌گیری از آیات قرآن در نثر نویسندگان، اقتباس و تضمین است. تاریخ جهانگشای جوینی که یکی از برجسته‌ترین متون نگارش‌یافته به نثر فنی است از این شیوه بسیار بهره برده است. در این مقاله ضمن اشاره به تضمین و اقتباس و اغراض آن در تاریخ جهانگشا انواع آن را نیز از نظرگاه‌های متفاوت بررسی می‌کنیم.  
یکی از مواردی که در این نوشته مورد توجه قرار گرفته جایگاه دستوری آیات قرآن در جملات است. از این منظر آیات قرآن به عنوان رکن تکمیل‌کنندۀ جمله از جهت دستوری گاه نقش مفعول، مضاف‌الیه، صفت، ‌مسند و مانند آن را ایفا می‌کنند. در این اثر، نویسنده به گونه‌ای هنرمندانه از آیات قرآن از سویی برای غنای معنایی و از سوی دیگر به منظور زیباسازی فضای کلام و نمایاندن هنر نویسندگی استفاده کرده است. 

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ اقتباس؛ تضمین؛ تاریخ جهانگشا؛ نثر فنی

مراجع

قرآن کریم

بهار، محمد تقی. 1370.  سبک‌شناسی. تهران: امیرکبیر

جوینی، عطا ملک. تاریخ جهانگشا، تصحیح علامه قزوینی. تهران: بامداد

حلبی، علی اصغر. 1377. تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران: اساطیر

خطیبی، حسین. 1375. فن نثر. تهران: زوار

راستگو، سید محمد. 1376. تجلی قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران: سمت

رستگار فسایی، منصور. 1380. انواع نثر فارسی. تهران: سمت

صفا، ذبیح الله. 1363. تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس