بررسی تطبیقی عنصر « طرح » در داستان های کهن و داستان های امروزی ایران و جهان

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 4، دوره 3، شماره 12، بهمن 1388، صفحه 73-89   

نویسنده

منصوره شریف زاده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

یکی از مهمترین عناصر داستان عنصر «طرح» است. در واقع، «طرح» الگویی از رابطة میان حوادث داستان بر اساس علت و معلول است. داستان پیش از قرن هجدهم در اروپا و قبل از مشروطیت در ایران بر اساس روایت ساده نوشته می شد و به صورت داستان به معنای امروزی (رمان) آن نبود. از آنجا که «طرح» از ماهیت درونی شخصیت ها سرچشمه می گیرد، برای فهم آن خواننده احتیاج به دو عنصر اساسی «هوش» و «حافظه» دارد. البته، بزرگترین فرق بین داستان های کهن و داستان های امروزی همین «طرح» است، زیرا، داستان های کهن مـمکـن است از مجمـوع تصادف ها ساخته شود و یا از حوادثی که از علل و معلول های سطحی سرچشمه گرفته باشد، در حالی که داستان های امروزی از حوادثی ناشی می شوند که منجر به جـدال می گـردند و از جدال هایی که بر اساس علل و معلول موجه به نظر می آیند. در این مقاله کوشش بر این است تا عنصر «طرح» در داستان های کهن ایرانی ( شاهنامه و خسرو و شیرین) و داستان های کهن اروپایی (ایلیاد وادیسه) با داستان های معاصر (رمان) ایرانی (تنگسیر و سووشون) و داستان های معاصر (رمان) اروپایی (مادام بواری و جنگ و صلح) مقایسه شود تا وجوه تشابه و افتراق آنها مشخص گردد.

کلیدواژه‌ها

طرح؛ داستان؛ رمان؛ تطبیق؛ پیشگویی