بررسی تطبیقی خواب و رؤیا در اندیشه های قرآنی و مثنوی مولانا

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 2، دوره 3، شماره 11، آبان 1388، صفحه 29-59   

نویسنده

محمدرضا اسعد

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک.

چکیده

خواب و رؤیا، یکی از داد ههای الهی است که همواره در پرده ای از رمز و راز نهفته شده و ذهن آدمی را به خود مشغول ساخته است. پدیده ای که همیشه حیرت انگیز و شگفتی ساز بوده و گاه همین حیرت و سرگردانی، شناخت دادار یکتا را برای ما ب ههمراه داشته است: نی چنان حیران که پشتش سوی اوست بل چنین حیران و غرق و مست دوست (139 : (مولوی، 1382 هر گروه با جها نبینی متفاوت خویش به این قلمرو نگریسته، فرضی ههایی را برای پاسخ به پرس شهای خویش طرح کرده اند؛ به گونه ای که از هر زاویه ای که به رؤیا نگریسته شود، تعریف متفاوتی پیدا م یکند. بدین روی، تعریف رؤیا از دیدگاه ادیان گوناگون، روا نشناسان، فیلسوفان و عرفا یکسان نخواهد بود و تاکنون نیز نتوانسته اند درمورد چگونگی رؤیا و چند و چون آن به یک اندیشة یکسان برسند و شاید هرگز نتوان در این زمینه به پاسخی روشن و آشکار رسید. بنابراین، ارائة پاسخی دقیقی و روشن درمورد ماهیت و چگونگی خواب و رؤیا، کاری بسیار سخت و دشوار است. عرفا این روش ندلان آگاه که از آبشخورهای ناب فرهنگ ایرانی و اندیش ههای اسلامی بهره جسته اند از رؤیا به فراوانی در آثار خود استفاده کرده اند و این پدیده، نمود ویژه ای در آثار ایشان داشته است. در این پژوهش برآنیم تا با توجه به اندیش ههای قرآنی در زمینة خواب و رؤیا، زمین ههای پیوند آن را درمیان اشعار مولانا با تأکید بر کتاب مثنوی معنوی بسنجیم.

کلیدواژه‌ها

خواب؛ رؤیا؛ اضغاث احلام؛ رؤیای صادق؛ خواطر