بررسی مقایسه ای مرثیة امام حسین(ع) در دیوان محتشم کاشانی و شریف رضی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 9، دوره 3، شماره 11، آبان 1388، صفحه 187-212   

نویسنده

یوسف لاطف

کارشناس ارشد رشتة زبان و ادبیات فارسی.

چکیده

پژوهش حاضر، با هدف بررسی وجوه تشابه و تفاوت میان مراثی محتشم و شریف رضی و بررسی مضامین و قالب های مراثی این دو شاعر انجام گرفته است. روش پژوهش، ازنظر هدف، نظری و ازنظر ماهیت، توصیفی و تحلیل محتوا و شیوة تجزیه و تحلیل اطلاعات، کیفی است. شاعران مورد نظر، باتوجه به اوضاع سیاسی و مذهبی عصر خویش، به سرودن مراثی و یادکردن از قیام امام حسین(ع) روی آوردند؛ و بیشتر از اینکه به شجاعت و قیام امام حسین(ع) توجه کنند، به تبیین مظلومیت های آن امام همام دست زده اند. باوجود تشابه در موضوعاتی چون تشنگی، کربلا، شهادت، مقام و منزلت درمیان مراثی این دو شاعر، شایان ذکر است که محتشم به مضامینی مانند محرّم، قیامت، شفاعت و سوگواری توجّه کرده است و سیّدرضی علاوه بر این مضمون ها به عاشورا، ظهور منتقم (امام زمان(عج)) و غریبی و مظلومیت نیز توجه داشته است. این  شاعران احساسات و افکار خود را در قالب های ترکیب بند و مثنوی و قصیده با زبانی ساده بیان کرده اند.

کلیدواژه‌ها

محتشم کاشانی؛ شریف رضی؛ مرثیه؛ امام حسین(ع)

مراجع

قرآن کریم. 1374 . ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. تهران: جامی.
ابی مخنف (لوط بن یحیی الازدی). 1406 ق. مقت لالحسین(ع). قم: الوفاء.
اسدی، اکبر. 1385 . پژوه شنامة امام حسین(ع). چاپ اول. تهران: معناگرا.
اصغری، محمد. 1362 . حسین در بهار شهادت. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
حسینی اصفهانی (عمادزاده)، عمادالدین. 1383 . تاریخ زندگانی امام حسین(ع). جلد اول. انتشارات اسوه.
خیابانی، علی بن عبدالعظیم. 1325 ق. وقای عالایّام. جلد اول. تبریز: چاپخانة کربلایی اسدآقا تبریزی.
ربّانی خلخالی، علی. 1411 ق. عزاداری از دیدگاه مرجعیت شیعه. چاپ پنجم. ناشر: مؤلف.
رضی، سیّدشریف. 1406 ق. دیوان اشعار. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
رگنی، احمد. 1381 . امام حسین(ع) از دیدگاه دانشمندان شرق و غرب و علمای اهل سنت. تهیه و تنظیم:
دارالقرآن الکریم، پایگاه مقاومت شهید کلاتی، بهزیستی مازندران. قم: مؤسسة فرهنگی انتشاراتی
طوبای محبت.
سبحانی، جعفر. 1361 . سرنوشت از دیدگاه علم و فلسفه. قم: توحید.
سپهر، میرزامحمّدتقی(لسان الملک). 1362 . ناس خالتواریخ (در احوالات حضرت سیدالشهدا(ع)). جزء 4 از جلد
ششم. چاپ دوم. ناشر: کتابخانة اسلامیه.
شریعتی، علی. 1362 . انسان. تهران: الهام.
. 1386 . پدر! مادر! ما متّهمیم. چاپ دوازدهم. تهران: قلم.
شوشتری، جعفر. 1385 . امام حسین(ع) ای نگونه بود (ترجمة الخصائ صالحسینی). ترجمة صادق حسن زاده.
چاپ دوم. قم: آل علی.
صادقی اردستانی، احمد. 1386 . امام حسین(ع) و عاشورائیان. چاپ دوم. تهران: نشر علم.
صدر، سیدرضا. 1385 . پیشوای شهیدان. به اهتمام سیدباقر خسروشاهی. چاپ پنجم. قم: مؤسسة بوستان
کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم).
طباطبایی، سیدمحمّد. 1381 . عجایب و معجزات شگف تانگیزی از امام حسین(ع). قم: شمیم گل نرگس.