درآمدی تطبیقی بر شعر فارسی و اردو در دورة مشروطه

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 4، دوره 3، شماره 9، خرداد 1388، صفحه 69-85   

نویسنده

ابوالقاسم رادفر

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت.

چکیده

پیشینة ادبیات تطبیقی، بنا بر اسناد و مدارک، به گذشته های دور می رسد؛ اگرچه به طور رسمی، واژگان ادبیات تطبیقی را پیشینیان برای موازنه و سنجش ادبیات و دانش های تطبیقی به کار نبرده اند. امّا سال 1828 م. را برخی محقّقان ادبیات تطبیقی آغاز پیدایش این دانش می دانند که در دانشگاه سوربن فرانسه، در درس تاریخ ادبیات فرانسه، ویلمن ارائه کرده است. دانشی که چشم اندازِ تازه ای از بررسی و تحقیق برروی مطالعة ادبیات باز کرده، به سنجش آثار، عناصر، انواع، سبکها، دور هها، جنبش ها و چهره های ادبی و به طور کلّی، مقایسة ادبیات در مفهوم کلّی آن در دو یا چند فرهنگ و زبان مختلف می پردازد. مقالة حاضر، بررسی تطبیقی اجمالی شعر فارسی و اردو در دورة مشروطه است؛ که در آن، نگارنده سعی کرده است باتوجّه به مقایسة دو شاعر فارسی زبان و اردوزبان ملک الشعرای بهار و فیض احمد فیض گذشتة ادبیات فارسی و تأثیر آن در ادبیات اردو را به اختصار توضیح دهد و روند تکاملی این حرکت را در شعر دورة مشروطه و بعد از آن بیان کند. ضمناً در مارد گوناگون، نمونه هایی از این نزدیکی ها و شباهت ها و نحوة تأثیرپذیری شعر اردو از شعر فارسی از گذشته تا حال ارائه شده و به ویژه تلاش بر آن بوده است که بیشتر از نظر محتوایی موارد تطبیقی عنوان شود.

مراجع

آجودانی، ماشاءالله. 1382 . یا مرگ یا تجدّد؛ دفتری در شعر و ادب مشروطه. تهران: نشر اختران.
آرین پور، یحیی. 1372 . از صبا تا نیما. چاپ چهارم. تهران: زوّار.
ادبیات پاکستان. 1995 . اسلام آباد: آکادمی ادبیات پاکستان.
امین مقدّسی، ابوالحسن. 1386 . ادبیات تطبیقی با تکیه بر مقارنة ملک الشعراء )محمّد تقی بهار( و امیرالشعرا
)احمد شوقی(. تهران: دانشگاه تهران.
بهار، محمدتقی )ملک الشعرا(. 1344 . دیوان اشعار. 2 ج. تهران: امیرکبیر.
حا جسیدجوادی، کمال )به اهتمام(. 1372 . صبحِ آفرینش؛ ترجمة گزیده ای از شعر معاصر اردو در پاکستان.
ترجمة محمّد رضوی بلتسانی و فرزانه ماجد صدّیقی. تهران: انتشارات بی نالمللی الهدی.
شورِل، ایو. 1386 . ادبیات تطبیقی. ترجمة طهمورث ساجدی. تهران: امیرکبیر.
فلّاح رستگار، گیتی. 1351 . منتخب شعر بهار و بررسی کوتاهی از اشعار او. مشهد: باستان.
ملک زاده، محمّد. 11330 1328 . تاریخ انقلاب مشروطیت. ج 1. تهران.
نقوی، علیرضا. 1342 . هیمالیا؛ برگزیدة شعر معاصر اردو. ترجمة جلیل دوستخواه. تهران: طهوری.