بازتاب امثال قرآن در اشعار دیوان فیض

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 9، دوره 3، شماره 9، خرداد 1388، صفحه 163-185   

نویسنده

علیرضا میرزامحمد

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

چکیده

دانشمند برجستة ایرانى، فیض کاشانى که از نوابغ علمى عصر خویش به شمار مى رفت، نه تنها در علوم عقلى و نقلى از تبحّر و تضلّعى خاص برخوردار بود، بلکه در حوزة ادب و عرفان دستى توانا داشت و به موازات آثار علمى گرانقدرش، دیوان شعرى از خود به یادگار نهاد که مضامین بکر حکمى، عرفانى و توحیدىِ مبتنى بر دو اصل متین قرآن و حدیث به وفور در آن یافت م ىشود. هدف از نگارش و تدوین این مقاله، بررسى میزان تأثیر امثال قرآن در اشعار دیوان فیض است. ابتدا هر بیت از دیوان که به زیور مثلى قرآنى آراسته است، استخراج و سپس ذیل مثل مورد نظر ذکر م ىشود و درپى آن، از گسترة جغرافیایى کاربرد مثل و وجوه اغراض عملى مترتّب بر آن سخن م ىرود. بدیهى است که مجموعه مثل هاى تأثیرگذار براساس ترتیب قرآنى سور و آیات تنظیم شده است.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ آیه؛ مثل؛ شعر فارسى؛ فیض کاشانى؛ اثرپذیرى

مراجع

الابشیهى، شهاب الدین محمدب ناحمد. بی تا. المستطرف فى کلّ فنّ مستظرف. بیروت: داراحیاء التراث
العربى.
ابن یوسف، ضیاءالدین الحدائق الشیرازى. 1363 ش. امثال القرآن الکریم. به کوشش مهدى ماحوزى. تهران:
انتشارات اساطیر.
بلط هجى، توفیق بن عمر. 1421 ه ./ 2000 م. حکم من القرآن جرت مجرى الامثال. دمشق: دارالفکر.
توفیق ابوعلى، محمد. 1420 ه ./ 2000 م. روائع الامثال الشائعه.ًْ چاپ دوم. بیروت: دارالنفائس.
الثعالبى، ابومنصور. 1403 ه ./ 1983 م. الاعجاز والایجاز. چاپ دوم. بیروت: دارالرائدالعربى