پژوهشی بر عنصر آب در روش نقدر ادبی گاستون باشلار (با نگرشی بر شعر کسایی مروزی)

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 4، دوره 3، شماره 10، مرداد 1388، صفحه 101-116   

نویسنده

بهروز حسن نژاد

استادیار، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت

چکیده

گاستون باشلار (1962-1884م.)، معرفت شناس، فیلسوف علم، نظریه پردازِ تخیّل و از ساختارگرایان آغازین فرانسوی است که شیوه ای جدید در سخن شناسی و سخن سنجی بنیان کرد.تصویرپردازی های شاعران و نویسندگان، اغلب، در چهار عنصر اصلی-آب، آتش، خاک و باد- ریشه دارد.مجدالدیّن ابواسحاق کسایی مروزی (391-341ه.ق.) یکی از شاعران نیمۀ دوم قرن چهارم و ابت‌دای قرن پنجم هجری قمری است. اشعار کسایی، ساده و روان و مفاهیم شعری و توصیف های او، اغلب، عینی، محسوس و طبیعت‌گرا است. در حقیقت، کسایی در شعر، نقاش است.اگرچه از دیوان اشعار این شاعر شیعی‌مذهب، تنها سیصد بیت باقی مانده است، با همین مقدار باقیمانده نیز به راحتی می توان به نگرش کسایی در مورد طبیعت، به ویژه کارکرد ویژۀ عنصر آب پی برد. در این مقاله سعی شده است با بررسی عناصر طبیعت، در شعر کسایی مروزی- به عنوان یکی از شاعران سنّت‌گرا- و با به کار گیری روش نقد ادبی گاستون باشلار و نظریات وی در این زمینه، روشی نو در شناخت بیشتر و بهتر نگاه و اندیشۀ این شاعر ارائه شود. 

کلیدواژه‌ها

طبیعت؛ عناصر چهارگانه؛ آب؛ کسایی مروزی؛ باشلار؛ نقد و تحلیل ادبی