پتانسیل هیدروکربنی و محیط رسوبی بخش بالایی سازند هجدک در منطقه جنوب شرق زرند کرمان- ایران مرکزی

ژئوشیمی

مقاله 3، دوره 1، شماره 3، فروردین 1392، صفحه 214-205

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمد شکیبی؛ محمدرضا شایسته فر؛ محمد ضیاءالدینی

چکیده

منطقه مورد مطالعه در محدوده جنوب شرق زرند از نظر ساختاری- رسوبی در محدوده ایران مرکزی قرار گرفته است. مطالعات ژئوشیمی آلی به منظور تعیین کمیت، کیفیت و میزان بلوغ گرمایی مواد آلی روی رسوبات بخش بالایی سازند هجدک (باژوسین میانی- باتونین زیرین) در نزدیک روستای هجدک انجام گرفت، سازند هجدک با ستبرای بیش از هزار متر که به طور عمده شامل سنگ‌های سیلیسی آواری، شیلی و لایه‌های زغالی است و در شمال کرمان گسترش فراوانی دارد. نتایج حاصل از پیرولیز راک- اول بر روی نمونه‌های بخش بالایی سازند هجدک نشان می‌دهد که این بخش از سازند با توجه به مقدار و بلوغ ماده آلی می‌تواند از سنگ‌های منشاء منطقه محسوب شود. در این مطالعه 14 نمونه سطحی از شیل‌ها و لایه‌های زغال‌دار بررسی شده است. میزان کل کربن آلی (TOC) در نمونه‌ها بین 04/0 و 82/46 درصد وزنی و بیانگر میزان مواد آلی در حد بسیار کم (در نمونه‌های شیلی) تا عالی (در نمونه‌های زغال‌دار) است. تجزیه پیرولیز راک- اول بیانگر وجود درصد قابل توجهی ماده آلی با منشاء قاره‌ای و ندرتاً دریایی است. مقادیر T_max به‌دست آمده برای کروژن، بین 441 و 559 درجه سانتی‌گراد، با میانگین 468 درجه سانتی‌گراد است که مواد آلی بالغ و فوق بالغ را نشان می‌دهد و بنابراین از نظر بلوغ حرارتی در انتهای پنجره نفت‌زایی و ابتدای تولید نفت میعانی، گاز تر و گاز خشک قرار دارد. موقعیت نمونه‌ها روی نمودار ون‌کرولن (HI در برابر OI) مخلوطی از کروژن‌های نوع III و  IVرا نشان می‌دهد، این نمودار نشان می‌دهد که بخش بالایی سازند هجدک پتانسیل هیدروکربن‌زایی از نوع گاز دارد. براساس پارامترهای ژئوشیمیایی، بخش بالایی سازند هجدک در محیط رود پیچی نهشته شده است.

کلیدواژه‌ها

سازند هجدک؛ پیرولیز راک- اول؛ میزان کربن آلی