توسعه پذیری معنا در تفسیر قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 4، دوره 3، شماره 12، بهمن 1391، صفحه 61-78   

نویسندگان

تهمینه پارسایی¹؛ سیدمحمدعلی ایازی²

¹دانشآموخته مقطع دکتری دانشگاه آزاد اسلامی - علوم و تحقیقات

²عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی - علوم و تحقیقات(استادیار)

چکیده

 « توسیع معنایی الفاظ قرآن » از روشهای تفسیری قرآن کریم است که در آن مفسر میکوشد از همه ظرفیتهای معنایی الفاظ بهره برده، و تفسیری مطابق با نیاز عصر و زمان ارائه دهد. این شیوه بیشتر در تفاسیر علمی، اجتماعی، فلسفی ، و عرفانی نمود یافته است؛ و بیانگر بعدی از ابعاد اعجاز بیانی قرآن است . البته در این روش ممکن است معانیای از الفاظ ارائه شود که در زمان نزول قرآن قابل درک نبوده است؛ لذا موافقان و مخالفانی دارد. هرچند مخالفان را نمیتوان در یک دسته قرار داد، ولی از جمله ادلّه مشترک آنان میتوان به ضرورت درک معانی قرآن برای مردم عصر نزول، مخالفت این شیوه با فصاحت و بلاغت قرآن و نیز با اهداف هدایتی- تربیتی آن، عدم کاربرد این روش در سیره صحابه پیامبر (ص)، و تبدیل تدریجی توسعه معنا به تحول معنا اشاره کرد. در این مقاله سعی بر آن است ضمن تبیین ادله فوق، به نقد و تحلیل آنها پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها

توسعه معنا؛ تفسیر؛ فصاحت؛ بلاغت؛ تحول معنا