بررسی وجوه اشتراک و افتراق در مدایح نبوی از نگاه برعی و مدرس

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 1، دوره 7، شماره 28، بهمن 1392، صفحه 9-38   

نویسندگان

مسعود باوان‌پوری¹؛ رضوان لرستانی²

¹‌کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب دانشگاه کردستان.

²کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عرب

چکیده

پیامبر گرامی اسلام، سرور جهانیان، چراغ هدایت و راهنمای بشر بوده است. مدح و ستایش ایشان از موضوعاتی است که پس از ظهور اسلام بسیاری از شاعران از زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف به آن پرداخته‌اند. این موضوع در میان شاعران عرب زبان و نیز شاعران کُردزبان از اهتمام ویژه‌ای برخوردار است و آثار ارزشمندی از آنان در این‌باره برجای مانده است. عبدالرحیم برعی، شاعر یمنی قرن هفتم، و ملاعبدالکریم مدرس، شاعر توانمند کردزبان معاصر و مترجم قرآن کریم، دو شاعر هستند که بیشتر دیوان شعر خود را به حمد و ثنای پیامبر اختصاص داده‌اند.
نویسندگان این مقاله برآنند با تکیه بر مکتب آمریکاییِ ادبیات‌تطبیقی و با استفاده از روش توصیفی‌ـ تطبیقی، سیمای پیامبر و مدح ایشان را در دیوان برعی و دیوان «ثه‌نا و سکالا» (ستایش و التماس) ملاعبدالکریم مدرس بررسی نموده؛ وجوه افتراق و اشتراک آن را در شعر آنها بیان کنند.

کلیدواژه‌ها

پیامبر گرامی اسلام؛ سرور جهانیان

مراجع

قرآن کریم.

ابراهیمی محمدی، محمدصالح. (1379). زانایانی کورد. سقز: چاپخانه محمدی. چاپ اول.

اربلی، علی‌بن‌عیسی. (1381). کشف‌الغمه فی معرفه‌الائمه. تبریز: مکتبه بنی هاشمی.

ابن‌سعد کاتب واقدى، محمد. (1990م). طبقات‌الکبری. تحقیق محمد عبدالقادر عطاء. بیروت: دارالکتب العلمیه. چ اول.

ابن شهرآشوب مازندرانی، محمدبن‌علی. (1384). مناقی آل ابی‌‌طالب. قم: سلیمانزاده. چاپ دوم.

إبن‌عساکر، أبوالقاسم علی‌بن‌حسن. (1415ق). تاریخ مدینة دمشق. تحقیق علی شیری. بیروت: دارالفکر.

ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (1408ق). البدایة و النهایة. تحقیق علی شیری. بیروت: دارإحیاءالتراث.

ابن منظور، محمدبن‌مکرم. (1414ق). لسان‌العرب. بیروت: دارصادر. چاپ سوم.

اصطیف، عبدالنبی. (2008م). المنهج‌المقارن فی‌الدراسة‌الأدبیة. دمشق: جامعة سوریة.

برعی، عبدالرحیم. (1412ق). دیوان. بیروت: المکتبة‌الثقافیة. چاپ اول.

ترجانی‌زاده، احمد (1374) تأثیرات خاقانی از شعرای تازی و پارسی، نشریه دانشکده ادبیات تبریز. سال دهم، شماره دوم.

جمعی از نویسندگان. (1408ق). نورالابصار فی مناقب آل بیت‌النبی‌المختار. منامه: مکتبه‌العلوم‌العامه.

حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله. (1400ق). المستدرک علی‌الصحیحین. تحقیق معظم حسین. بیروت: دارالآفاق الجدیدة. 

حسنی، علی‌اکبر. (1380). تاریخ تحلیلی و سیاسی اسلام از دوران جاهلیت تا عصر امویان. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. چاپ ششم.

خوارزمی، حافظ ابوالمرید. (1374). مناقب. ترجمه ابوالحسن حقیقی. تهران: برهان.

دهخدا، علی‌اکبر. (1373). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران. چاپ اول.

دیاربکری، شیخ حسین‌بن محمدبن حسن. (1390). تاریخ‌الخمیس فی احوال انفس نفیس. مشهد: سازمان کتابخانه‌ها.

ذهبی، شمس‌الدین محمدبن أحمد. (1407ق). تاریخ‌الاسلام. تحقیق عمر عبدالسلام تدمری. بیروت: دارالکتاب‌العربی.

زبیدی، مرتضی. (بی‌تا). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: موافق للمطبوع.

زکی‌مبارک، محمد. (1997م). المدائح النبویه. دمشق: مکتبه الشرق الجدید. چاپ دوم.

زمخشری، جارالله ابی‌القاسم محمود بن عمر. (1418ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. مکتبه العبیکان. چاپ اول.

سالم، محمود محمد. (1996م). المدائح‌النبویه حتی نهایه‌العصرالمملوکی. دمشق: دارالفکر.

شمیسا، سیروس. (1378). انواع ادبی. تهران: فردوس. چاپ پنجم.

-----------. (1386). فرهنگ تلمیحات. تهران: نشر میترا.

شیخ صدوق، محمّدبن‌على‌بن بابویه قمّى. (1398ق). التوحید، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

عباسی‌مقدم، مصطفی؛ عباسی، سلیمان. (1390). فرازهایی از قرآن و عترت. تهران: گنج معرفت. چاپ اول.

عسقلانی، ابن حجر. (1415ق). الإصابه فی تمییزالصحابه. بیروت: دارمکتبه‌العلمیه. چاپ اول.

العقیلی، محمدبن‌احمد. (1402ق). «من شعراء‌الجنوب»، الشاعر البرعی، نشریه: العرب السنة‌السادسة عشرة. جمادی‌الأولی و جمادی‌الثانیة 1402، سال شانزدهم، الجزء 11 و 12، صص 914 - 919.

علیزاده، جمشید. (1378). ساغری در میان تنگستان، مجموعه مقالات دربارة زندگی. اندیشه و شعر خاقانی. تهران: انتشارات مرکز. چاپ اول.

سید قطب. (1408ق). فی ضلال‌القرآن. بیروت: دارالشروق.

قمی، حاج شیخ عباس. (1385). سیرت پیامبر اعظم و مهربان. قم: چاپخانه غدیر. چاپ اول.

مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالأنوار. بیروت: دار احیاء التراث‌العربی. چاپ سوم.

محسنی‌نیا، ناصر؛ پوریزدان‌پناه کرمانی، آرزو (1388) «بررسی تطبیقی مدایح نبوی در شعر جمال‌الدین عبدالرزاق و احمد شوقی»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی. سال اول، ش سوم.

مدرس، ملاعبدالکریم. (1987م). دیوان ثه‌نا و سکالا، هه‌ولیر (اربیل).

مرتضی‌عاملی، سید جعفر. (1388). سیرت جاودانه، ترجمه و تلخیص کتاب الصحیح من سیرة‌النبی‌الأعظم. ترجمه دکتر محمد سپهری. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. چاپ پنجم.

مردوخ روحانی. (2011م). میژووی ناودارانی کورد، هه ولیر.

مسعودی، ابوالحسن علی‌بن‌حسین. (1360). مروج‌الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ دوم.

مکی، احمد طاهر. (1987م). الأدب‌المقارن أصوله و تطوره و مناهجه. قاهره: دارالمعارف. چاپ اول.

میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1344). کشف‌الأسرار و عدة‌الأبرار. به اهتمام علی‌اصغر حکمت. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

ندا، طه. (1973م). الأدب‌المقارن. بیروت: دارالنهضة‌العربیة. چاپ اول.

هلال، محمدغنیمی. (1987م). الأدب‌المقارن. بیروت: دارالعوده.