تحلیل دگرمفهومی در داستان «کبابِ غاز» براساس دیدگاه «باختین»

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 8، دوره 7، شماره 28، بهمن 1392، صفحه 159-192   

نویسندگان

لیلا هاشمیان¹؛ ابراهیم واشقانی فراهانی²؛ فردین شریف‌نیا³

¹عضو هیئت علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان (استادیار).

²عضو هیئت علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام‌نور تهران (استادیار مسئول).

³کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا.

چکیده

این نوشتار کوشیده است ویژگی‌های «دگرمفهومی» از دیدگاه «باختین» را در داستان کوتاهِ «کبابِ غاز» سیدمحمدعلی جمال‌زاده بررسی کند. بررسی ویژگی‌هایی همچون سبک‌خنده‌دار، زبان، واقعیت معاصر، قلمرو شخصیت، گفتمان، انکسار و انحراف نویسنده در داستان، دیدگاه تازه‌ای به مخاطب می‌دهد تا لایه‌های دیده نشده یا سطحی نگریسته‌شده برای او آشکار شود. همچنین بتواند زبان و گفتار نویسنده و شخصیت‌های داستانی را بشناسد؛ حتی با مکالمه‌گرایی و نسبی‌گراییِ باورها در داستان آشنایی پیدا کند. از آنجاکه جمال‌زاده را آغازگرِ واقع‌گرایی در داستان‌نویسی می‌دانند، این مقاله به بررسی دگرمفهومی در یکی از داستان‌های او می‌پردازد. داستانی که طنزگونه است؛ و خنده‌ـ که در دگرمفهومی اهمیت فراوانی داردـ در آن جریان دارد.
 

کلیدواژه‌ها

باختین؛ کباب ِغاز؛ دگرمفهومی؛ سبک خنده‌دار؛ گفتمان

مراجع

آلن، گراهام. (١٣٨٠). بینامتنیت. ترجمة پیام یزدان‌جو. تهران: نشر مرکز. چاپ اول.

باختین، میخاییل. (۱٣٨٧). تخیل مکالمه‌ای (جستارهایی دربارة رمان). ترجمة رؤیا پورآذر. تهران: نشر نی. چاپ اول.

پوینده، محمدجعفر. (١٣٧٧). درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. تهران: انتشارات نقش جهان. چاپ اول.

دهباشی، علی. (۱٣٨٢). برگزیدة آثار سیدعلی جمال‌زاده. تهران: انتشارات سخن و شهاب ثاقب. چاپ دوم.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. (١٣٨٧). ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت). تهران: انتشارات سخن. چاپ پنجم.

فلکی، محمود. (١٣٨٢). روایت داستان (تئوری‌های پایه‌ای داستان‌نویسی). تهران: نشر بازتاب نگار. چاپ اول.

میرصادقی، جمال. (١٣٨٢). داستان‌نویس‌های نام‌آور معاصر ایران. تهران: نشر اشاره. چاپ اول.

یونسی، ابراهیم. (١٣٨٢). هنر داستان‌نویسی. تهران: انتشارات نگاه. چاپ هفتم.