سنگ‌‌‌شناسی، ژئوشیمی، پتروژنز و بررسی آلایش ماگمایی آتشفشان شاه خیرالله (غرب معدن سرچشمه)

ژئوشیمی

مقاله 2، دوره 1، شماره 4، تیر 1393، صفحه 290-301

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فرزانه ارژنگ نژاد؛ عباس مرادیان

چکیده

آتشفشان شاه خیرالله با سن نئوژن در جنوب شرق کمربند ماگمایی ارومیه - دختر در غرب معدن مس سرچشمه قرار دارد. این آتشفشان شامل سنگ‌های آذرآواری، گدازه‌‌‌ها و توده‌‌‌های ساب ولکانیک است که روی سنگ‌های بازالتی ائوسن قرار دارد. بر اساس مطالعات پتروگرافی آتشفشان شاه خیرالله شامل سه نوع سنگ داسیت، تراکی داسیت و تراکی آندزیت می‌‌‌باشد کانی‌های اصلی این سنگ‌ها شامل پلاژیوکلاز، کوارتز، هورنبلند، بیوتیت است و بافت اصلی آنها پورفیری می‌‌‌باشد. در درشت بلورهای پلاژیوکلاز بافت غیرتعادلی همچون بافت غربالی و منطقه‌بندی وجود دارد که می‌توان به تغییرات فشار بخار آب و کاهش فشار در حین بالا آمدن ماگما نسبت داد. مطالعات ژئوشیمیایی نشان می‌‌‌دهد که ماگمای اولیه این سنگ‌ها کلسیمی - قلیایی بوده. همچنین داده‌‌‌های زمین شیمیایی غنی‌شدگی از عناصر LREE و تهی‌شدگی از HREE نشان می‌‌‌دهند. نمودارهای عنکبوتی نرمالیز شده نسبت به گوشته اولیه و کندریت، فرآیند تفریق و آلودگی پوسته‌‌‌ای را روی ماگمای اولیه این سنگ‌ها نشان می‌‌‌دهد. در تغییرات ماگمایی سنگ‌های آتشفشانی شاه خیرالله فرآیندهای AFC مؤثر بوده است که با شواهد کانی‌‌‌شناسی و ژئوشیمیایی قابل درک است. علاوه بر این غنی‌شدگی در LILE و Pb نشان‌دهنده‌‌‌ی آلودگی پوسته‌‌‌ای است. آنومالی منفی Ti, Nb می‌‌‌تواند بیانگر این باشد که آتشفشان شاه خیرالله در یک محیط قوس آتشفشانی از نوع حاشیه فعال قاره‌‌‌ای تشکیل شده است.

کلیدواژه‌ها

کمربند ماگمایی ارومیه - دختر؛ کلسیمی- قلیایی؛ حاشیه فعال قاره‌‌‌ای؛ آلایش پوسته‌ای