بررسی میزان و عوامل مرتبط با بهره­مندی از اینترنت (مورد مطالعه: شهروندان شهر یزد)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 2، دوره 4، شماره 11، خرداد 1393، صفحه 35-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

شهر جایگاه ارزشها و نهادهای مدرن است. تقاضا برای دستیابی پردازش و به کارگیری اطلاعـات یک ارزش مدرن و شبـکه‌ی بین‌المللی اطلاعات یا اینترنت یک نهاد مدرن است. داده‌های تاریخی گواه آن است که شهرها عهده‌دار جایگاه نهادهای مدرن بوده‌اند. ایده‌های شهر الکترونیک، شهرداری الکترونیک، اقتصاد الکترونیک، دولت الکترونیک وغیره گویای نیاز جامعه به استفاده‌ی وسیع علمی از اینترنت است.اینترنت زندگی شهری را به طور قابل ملاحظه‌ای تحت تأثیر قرار داده و برخی از مشکلات اجتماعی جامعه‌ی شهری را کاهش داده، در عین حال زندگی شهری را به خود وابسته کرده است آنچنان که در شرائط کنونی قطع اینترنت بویژه در شهرها، زندگی اجتماعی را دچار اختلال می‌نماید.
هم‌چنین نتایج تحقیق بیانگر این مطلب است که در جامعه‌ی آماری این مطالعه، فلش علیّت با حرکت از  بعد ساختاری به بعد شناختی سرمایه‌ی اجتماعی در افزایش احساس شهروندی افراد نقش مؤثرتری ایفا می‌کند.
پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مرتبط با بهره‌مندی شهروندان از اینترنت در شهر یزد انجام شده است. جامعه‌ی آماری این پژوهش را جمعیت ۵۴-۱۷ سال شهر یزد تشکیل داده است که بر اساس سرشمـاری ۱۳۸۵، ۲۶۷۸۷۰ نفر بوده‌اند، مطابق فرمول کوکران ۳۸۴ نفر از آن‌ها به روش نمونه‌گیـری خوشه‌ای متناسب (pps) انتخاب شدند. تکنیک اصلی گرد‌آوری داده‌ها پرسشنامه بود که اعتبار آن به روش محتوایی سنجیده شد و برای سنجش پایائی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که برای مفاهیم اساسی پرسشنامه از مقادیر مناسب برخوردار بود، داده‌های گرد‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌‌های پژوهش نشان داد که میزان بهره‌مندی شهروندان یزدی (۵۴-۱۷ سال) از اینترنت پایین است و این میزان با متغیر‌های میزان تحصیلات، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، نگرش به فناوری اطلاعات و ارتباطات، رضایتمندی از فناوری اطلاعات و ارتباطات و میزان نیاز به فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای رابطه‌ی معناداری است؛ اما با متغیر‌های سن، جنس و استفاده از وسایل ارتباط جمعی دارای رابطه‌ی معناداری نیست.نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که متغیرهای میزان تحصیلات و نگرش به فناوری اطلاعات و ارتباطات، در مجموع ۸/۲۱ درصد از تغییرات متغیر وابسته یعنی میزان بهره‌مندی از اینترنت را تبیین می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

اینترنت؛ بهره­مندی؛ پایگاه اقتصادی- اجتماعی؛ رضایتمندی؛ نگرش به فناوری­های ارتباطات و اطلاعات؛ یزد

مراجع

-     آقابابایی، عزیز­الله، جلالی، داریوش و باقری، سهیلا. (1387). «مطالعه عوامل مؤثر بر استفاده جوانان از اینترنت: تحلیلی بر نتایج یک پیمایش در استان چهار محال بختیاری»، نشریه مجله جهانی رسانه، دوره­ی 3، شماره­ی 2.

-     اصنافی، امیر­رضا و حمیدی، علی. (1384). «نقش فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه­ی آموزش و دانش با تأکید بر نقش کتابخانه­های مجازی»، مجله­ی الکترونیکی مرکز اطلاعات و آمار ایران، دوره­ی 3، شماره­ی 2، صص 23-1.

-     جوکار، عبد­الرسول، نعیمی، شیلا. (1387). «مقایسه­ی میزان استفاده از اینترنت در تأمین نیاز­های اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان و دانشگاه شیراز»، نشریه­ی مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، شماره­ی 75، صص 238-223.

-         درهمی، ولی، اعلم، فاطمه. (1388). همگام با فناوری اطلاعات، یزد: علم نوین.

-         ذکائی، محمد سعید. (1383). جامعه­شناسی جوانان ایران، تهران: نشر آگه.

-     زمانی، بی­بی عشرت، نوریان، محمد. (1384). «بررسی نظرات دانشجویان دانشگاه اصفهان مراجع به اثرات مثبت و منفی استفاده از اینترنت»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی توسعه­ی دانشگاه­ مجازی، کاشان: انتشارات مرسل، صص 155-140.

-         سمیعی، م. (1383). «نقش اطلاعات و ارتباطات در جهان امروز»، نشریه­ی فولاد، شماره­ی 111، صص 55-48.

-         سورین، ورنر . جیمز تانکارد. (1381). نظریه­های ارتباطات، ترجمه­ی علیرضا دهقان، تهران: دانشگاه تهران.

-         سون، ویندال، نبو سیگناتیزر و جین اولسون. (1387). کاربرد نظریه­های ارتباطات، ترجمه­ی علیرضا دهقان، چاپ دوم، تهران: جامعه­شناسان.

-         شرکت مخابرات استان یزد، http://www.Yazdtelecom.ir

-     عنایتی، ترانه، ضامنی، فرشیده و کاظمی­تبار، فرهاد. (1390). «چگونگی استفاده از اینترنت به وسیله­ی دبیران دبیرستان­های شهرستان نوشهر»، فصلنامه­ی علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال دوم، شماره­ی 2، صص 76-57.

-         کاستلز، م. (1382). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (ظهور جامعه­ی شبکه­ای) ترجمه ا. علیقلیان و ا. خاکباز، تهران: نشر طرح نو.

-         کریمی، یوسف. (1384). روان­شناسی شخصیت، چاپ پانزدهم، تهران: دانشگاه پیام­نور.

-     مختاری­نوری، جمیله، زهری، سیما، یغمایی، فریده، عبادی، عباس و یولداشخان، مهریار. (1389). «مطالعه­ی ارتباط عوامل مؤثر بر استفاده از اینترنت با تمایل به بکارگیری آن در اعضای هیأت علمی بر اساس تئوری رفتار منطقی»، پژوهش پرستاری، دوره­ی 5، شماره­ی 19، صص 34-25.

-     مک­کوایل، دنیس. (1382). درآمدی بر نظریه­ی ارتباطات جمعی، ترجمه­ی پرویز اجلالی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.

-     هزار­جریبی، حبیب­الله و باقرپور، معصومه. (1386). «بررسی میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در دانشجویان پیام­نور و ارائه­ی الگویی جهت استفاده­ی بهینه»، فصلنامه­ی اندیشه­های تازه در علوم تربیتی، شماره­ی 7، صص 123-111.

-     یعقوبی، جعفر. (1380). عوامل مؤثر بر پذیرش و کاربرد اینترنت در فعالیت­های آموزشی و پژوهشی هیأت علمی و دانشجویان دوره تحصیلات تکمیلی رشته­ی ترویج و آموزش کشاورزی طراحی وب­سایت، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.

-          Cheong, w. H (2002)."Internet adoption in Macao", Journal ofcomputer Mediated Communication, Vol. 7, No. 2. Pp 11-18.

-          Holcombe, M. (2000). Factors Influencing Teacher Acceptance of the Internet as a teaching Tools: A Study of Texas Schools Receiving a TIF or a TIF Grant; Unpublished Master’s Thesis, University of Baylor, USA.

-          Taylor, W. J., Zhu, G. X., Dekkers, J., and Marshall, S. (2003b). “Socioeconomic factors affecting home internet usage patterns in centeral Queensland”. Information Science Journal, Vol. 6. No. 1. Pp 233-242.

-          Vaizoglu, S.A. et al (2004). "Internet use among high school students in Ankara, Turkey". Saudi Medical Journal, 25(6), Pp 737-740.

-          Yaghoubi, T. and E. Shamsai (2004).”Assessing Effective Factors in Using Internet by Faculty Memmbers of Agricutural college of Zanjan University; Iran”, proceedings of the 19th Annual conferenceDublin, Irland, http: //www.aiaee.org/2004/, accepted /o88. Pdf (accessed February 22,2011).