بررسی رابطه­ ی سرمایه­ ی اجتماعی همسایگی با احساس امنیت محله­ای (مورد مطالعه: شهر آران­ و ­بیدگل)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 4، دوره 4، شماره 11، خرداد 1393، صفحه 91-126   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

در میان انواع روابطی که یک فرد در جامعه با دیگران دارد (ارتباط با اعضای خانواده، دوستان، همکاران و…)، ارتباط با همسایگان نیز یکی از این روابط می‌باشد و در بستر همین روابط همسایگی است که پدیده‌ای به نام سرمایه اجتماعی همسایگی نیز رقم می‌خورد که متشکل از ابعاد عینی (شبکه روابط و تعاملات، انسجام رابطه‌ای، مشارکت اجتماعی) و ابعاد ذهنی (اعتماد اجتماعی، انسجام ارزشی، مشارکت اجتماعی و نزدیکی اجتماعی) می‌باشد. وجود این نوع خاص از سرمایه اجتماعی دارای پیامدهای مهمی در زندگی اجتماعی افراد می‌باشند. یکی از مهم‌ترین اثرات و پیامدهای سرمایه‌ی اجتماعی همسایگی، افزایش امنیت محله‌ای می‌باشد. همچنین کنترل اجتماعی نیز از پیامدهای دیگر آن می‌باشد. بنابراین نبود این نوع خاص از سرمایه اجتماعی می‌تواند منجر به بروز مشکلات اجتماعی در سطح محله و جامعه شود. لذا شناخت این نوع از سرمایه اجتماعی می‌تواند به ما در حل بسیاری از معضلات شهری کمک نماید. در این راستا، این پژوهش با حجم نمونه ۳۸۴ نفر در شهر آران و بیدگل (منطقه آران)، انجام گرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و داده‌های جمع‌آوری شده از طریق پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SPSS و با به کارگیری روش‌های آماری نظیر توزیع فراوانی، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی، تحلیل مسیر و… توصیف و تحلیل شده‌اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که میان سرمایه اجتماعی همسایگی با امنیت محله‌ای، کنترل اجتماعی و هویت محله‌ای رابطه وجود دارد و سرمایه‌ی اجتماعی همسایگی، کنترل اجتماعی و هویت محله‌ای به عنوان متغیرهای مستقل قسمتی از واریانس امنیت محله‌ای به عنوان متغیر وابسته را تبیین می‌کنند.
 

کلیدواژه‌ها

سرمایه­ ی اجتماعی همسایگی؛ امنیت محله­ای؛ کنترل اجتماعی؛ هویت محله­ای

مراجع

-         ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (1384)، جامعهشناسیتوسعه، انتشارات کیهان، چاپ پنجم، تهران.

-         افروغ، عماد (1377)، فضاوجامعه، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

-     بهیان، شاپور و فیروزآبادی، آمنه، "بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی در شهر­ها (مطالعه­ی موردی: شهر کرمان)" مطالعات جامعه­شناختی شهری، سال سوم، شماره­ی ششم، بهار 1392، 122- 103.

-         بیرو، آلن(1380)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، نشر کیهان.

-         توسلی، غلامعباس (1383)، جامعه­شناسیشهری، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ هفتم.

-         جعفری، سمیرا (1389) "امنیتدرمحلاتمسکونی"، فصلنامه گزارش، شماره ی 64 و 65؛ ص 22-30.

-     جمعی از مترجمان (1387) مبانی مفهومی سرمایه­ی اجتماعی، ترجمه­ی محمد مهدی شجاعی باغینی، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ اول.

-         چلبی، مسعود و مهدی امیرکافی (1383) "تحلیلچندسطحیانزوایاجتماعی"، مجلهجامعهشناسیایران، دوره پنجم، شماره 2؛ ص 3-31.

-     خاکپور، براتعلی و دیگران (1388)، "نقش سرمایه­ی اجتماعی در توسعه پایدار محله ای"، مجله­ی جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره دوازدهم؛ ص 81 – 55.

-     دیکنز، پیتر (1377)، "جامعه شناسی شهری- جامعه، اجتماع محلی و طبیعت انسانی، ترجمه حسین بهروان"، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول.

-         ذاکر اصفهانی، علی­رضا "سالنامه­ی آماری شهرستان آران وبیدگل 1390"، استانداری اصفهان، دفتر آمار و اطلاعات، 1391.

-     ذوالفقاری، حسین؛ شایگان، فریبا، "بررسی جغرافیای جرم در شهر تهران"، پژوهش­نامه­ی نظم و امنیت انتظامی، تابستان 1390، شماره­ی 14، ص 1 تا 28. 

-     رفیعیان، مجتبی و هودسنی، هانیه (1388)، مدیریت و سرمایه­ی اجتماعی(2)، پژوهش نامه شماره­ی 40، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، گروه پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی.

-     سفیری، خدیجه، "نقش نهاد­های غیر­دولتی محله­ای در تامین امنیت محله­ای (با تکیه بر شهر تهران)"، مجله­ی مطالعات اجتماعی ایران، دوره­ی دوم، شماره­ی دوم، زمستان 1387، ص 164 – 143.

-         سلمانی آرانی، حبیب اله "نگاهی به آران و بیدگل"، انجمن اهل قلم آران، 1377.

-         شارع­پور، محمود (1380) "فرسایش سرمایه­ی اجتماعی و پیامدهای آن"، نامه­ی انجمن جامعه­شناسی ایران، شماره سوم؛ ص 112- 101.

-     صدیق سروستانی، رحمت اله و نوروز نیمروزی(1389) "بررسی ارتباط بین مشارکت در روابط همسایگی و احساس امنیت در محلات مشهد"؛ فصلنامه دانش انتظامی، سال دوازدهم، شماره دوم؛ ص 186-220.

-     ضابطیان، الهام؛ خدایی، زهرا، "رویکرد مشارکتی و اجتماعی­محور در ایجاد فضاهای امن شهری"، مطالعات مدیریت شهری، زمستان 1388، ص 149 – 163

-     کشتکار قلاتی، احمدرضا ودیگران(بی تا) "راهکارهای کاهش اثرات سوءتوسعه حمل­و ­نقل بر ارزش­های موجود در محله­های مسکونی"، ماهنامه بین­المللی راه و ساختمان، شماره 67؛ ص 45 - 40 .

-         گزارش تحقیقی کمیسیون بهره وری استرالیا (2003)، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ اول، تهران (1387).

-         فکوهی، ناصر(1387)، "انسان شناسی شهری"، نشر نی، چاپ پنجم، تهران.

-     نوروزی، فیض­اله؛ فولاد­سپهر، سارا، "بررسی احساس امنیت اجتماعی زنان 29-15 ساله شهر تهران و عوامل اجتماعی موثر بر آن"، مجله­ی راهبرد، زمستان 1388، ص 159 – 129.   

-     وحیدا، فریدون و نگینی، سمیه، "ساخت و اعتبار­یابی مقیاس هویت محله­ای"، مطالعات جامعه­شناختی شهری"، سال دوم، شماره­ی دوم، بهار 1391، 58-35.

-     هزارجریبی، جعفر و رضا صفری شالی (1388) "بررسی رضایت از زندگی و جایگاه احساس امنیت در آن"، فصلنامه علمی- پژوهشی انتظام اجتماعی، سال اول، شماره سوم؛ ص 7-28.

-         یوسفی، علی و دیگران (1388) "انسجام در شبکه های اجتماعی شهر مشهد"، مجله جامعه شناسی ایران، دوره دهم، شماره1؛ ص 138-161.

-         نیازی، محسن (1387) "مردم شناسی آران و بیدگل"، انتشارات علم و دانش، چاپ اول، تهران.

 

-          Chong, Sheau Tsuey (2005), Young Australians Neighborhood Social Capital, Faculty Life and Social Sciences, Swinburn University of Technology, 2-22

-          Coleman, James, social capital in the creation of human capital, American Journal of sociology, Vol.94, 1988

-          Innes, Martin & Jones, Venessa, Neighbourhood security and urban change, Joseph Rowntree Foundation, University of Surrey 2006 

-          Perreir, Krista & ET … (2006) High school completion by immigrant and native youth-Demography-volum43-Number 3,511-536

-          Robertson, James Smyth and et.al (2008), Space, Belonging and Identities, Neighbourhood Identity, 37-71

-          Schweitzer, John H, Neighborhood Social capital measures and behavior change, Center for Community and Economic Development, 2010

-          Svendsen, Gert Tinggaard and Gunner Lind Haase, Handbook of social capital: the troika of sociology, political science and economics, 2009, Edward Elgar

-          Woolcock, Michael & Deepa Narayan, 2000, Social Capital:  Implications for Development