مفاهیم عربی و قرآنی در قصاید ناصرخسرو

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 7، دوره 8، شماره 30، مرداد 1393، صفحه 113-127   

نویسندگان

نعمت اصفهانی عمران¹؛ سمیره پورزاد²

¹* عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت(استادیار).

²** دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت.

چکیده

به سبب انس مسلمانان با قرآن کریم و قرائت و احکام قرآن، تأثیر مفاهیم قرآنی را در شعر شاعران وآثار نویسندگان به طور مستقیم و غیر مستقیم به شیوه های گوناگون تلمیح، اقتباس، و اشاره می‌توان مشاهده کرد. موضوعی که در آثار شاعران و نویسندگان قرن‌های چهارم و پنجم فزونی می‌یابد و اوج این تأثیرپذیری در آثار ناصرخسرو نمایان است. جلوه‌های آیات قرآنی بکار رفته را در اشعار ناصرخسرو نیز با شاهد و مثال مورد بررسی واقع شده است. ژرفا و گستره و فراوانی نفوذ آیات و عبارات قرآنی در ذهن و زبان او در تار و پود اشعارش دیده می‌شود، و بدین ترتیب وی تسلط خود را در فهم معانی قرآن مجید آشکار می سازد، و عمل به احکام آن را در اشعار دیوان خود مد نظر قرار داده است. او معتقد است که باید باطن قرآن را بر ظاهر آن ترجیح داد.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ ناصرخسرو؛ آیه؛ حدیث

مراجع

قرآن کریم.

آتشی، منوچهر. 1388، ناصرخسرو سرگشته جهان و تبعیدی یمگان. چاپ اول، تهران: آهنگ دیگر.

حلبی، علی اکبر. 1379، تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی، ویرایش دوم، تهران: اساطیر.

حاجتی، محمد حسین. 1389، شعر زهد و طاعت: گزیده اشعار ناصرخسرو، مشهد: شاملو.

دشتی، علی. 1379، تصویری از ناصرخسرو، به کوشش مهدی ماحوزی. تهران: قلم آشنا.

شعار، جعفر. 1372، گزینه اشعار ناصر خسرو، زیر نظر دکتر حسن انوری، تهران.

قبادیانی، ناصرخسرو. 1361، دیوان اشعار، به ضمیمه روشنایی نامه، سعادت نامه، مقطعات و ابیات متفرقه، از روی نسخه تصحیح شده مرحوم تقی زاده، تهران: چکامه.

کزازی، میر جلال الدین. 1373، زیباشناسی سخن پارسی(3). تهران: مرکز.

موسوی، ماریا. 1385، ناصرخسرو(مشاهیر ایرانی). تهران: تیرگان.

همایی، جلال الدین. 1368، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.

یوسفی، غلامحسین. 1369، چشمه روشن، تهران: علمی.

 

مقالات

گودرزی، محمد و محمدرضا ساکی. بهار 1390، «روزگار، خرد و جهل از دیدگاه ناصرخسرو قبادیانی و احمد شوقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، دوره 5، شماره 17: صص 89-109.