بررسی میزان استفاده نابینایان ایران از فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات جهت تأمین نیازهای اطلاعاتی

فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی

مقاله 1، دوره 4، 4 (پیاپی 16)، مرداد 1393، صفحه 5-21   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسن صیامیان^{* 1}؛ محمد حسن‌زاده²؛ فاطمه نوشین فرد³؛ نجلا حریری⁴

¹دانش‎آموخته دکتری تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

²دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

³استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

⁴دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش، با هدف بررسی میزان استفاده نابینایان از فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و رسانه‌های اطلاعاتی خاص جهت تأمین نیازهای اطلاعاتی، انجام شده است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از تحقیقات پیمایشی تحلیلی است که در سال ۱۳۹۱ انجام شده است. حجم نمونه آماری پژوهش، بر اساس جدول کرجسی و مورگان، ۳۸۴ نفر تعیین شد. به منظور گردآوری داده‌ها، از پرسش‌نامه محقق‌ساخته با ضریب پایایی ۰/۸۵ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آمار توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و درصد و آمار استنباطی شامل آزمون فریدمن و آزمون دو جمله‌ای استفاده شده است. یافته‌ها در بررسی رسانه‌های اطلاعاتی خاص نشان داد، گویه‌های «شنیداری» دارای بیشترین کاربرد و گویه‌های «پادکست» و «ودکست» هیچ کاربردی نداشتند؛ بیشترین میزان استفاده نابینایان از منابع اطلاعاتی خاص، منبع «شنیداری» و کمترین میزان استفاده نابینایان از منابع اطلاعاتی خاص «گویا» بود. هم‌چنین حدود نیمی از نابینایان کمتر از حد متوسط از فن‌آوری اطلاعات (منابع الکترونیکی و شبکه‌ جهانی اینترنت) استفاده می‌کردند، و بیشترین میزان استفاده از ابزارها و فن‌آوری‌های موجود نابینایان،  «رایانه» و کمترین مؤلفه مورد استفاده «طراحی وبلاگ و وبلاگ‌نویسی» بود. علاوه بر آن، نتایج نشان داد، از نظر نابینایان، بیشترین منبع مورد نیاز برای آموزش و راهنمایی استفاده از نرم‌افزارهای ویژه، راهنمایی کتابداران و کتاب‌های گویا و کمترین منبع مورد نیاز «خودآموزی» بود.

کلیدواژه‌ها

نابینایان؛ فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات؛ جامعه اطلاعاتی؛ نیازهای اطلاعاتی؛ رسانه‎های اطلاعاتی

مراجع

1. Ahmed F., Cheeseman C., & Rodin M. (2001). Why can’t you see me? A study into the needs of people with visual impairment from ethnic communities living in a London Borough. London: Tower Hamlets Social Services Department.
2. Atyabi, N. (1999). Blind enjoyment of media with an emphasis on written media (such as periodicals and books) in Braille. M.A.Thesis, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran. (in Persian).
3. Bayer, N. L., & Pappas, L. (2006). Accessibility testing: Case history of blind testers of enterprise software. Technical Communication, 53(1), 32-38.
4. Bruce, I. W., McKennell, A. C., & Walker, E. C. (1991). Blind and partially sighted adults in Britain: The RNIB survey (Vol. 1): HM Stationery Office.
5. Coombs, N. (1998). The information highway and the print disabled (Translated by Taj-al-Molouk Arjomand). National Studies on Librarianship and Information Organization, 9(1), 106-110. (in Persian).
6. Cox, A. (1999). Survey into the information needs of older people with a combination of sight and hearing loss. London: RNIB.
7. Dara, S. (2006). Blind people and information communication technology and new technology. Tehran: The Group of Communication and New Technologies. (in Persian).
8. Deaton, H. (1993). Out of sight, out of reach, out of bounds: Access to information for visually disabled people. London: Greater London Association of Disabled People.
9. Dutton, W. H., & Anderson, R. E. (1989). Computers and literacy: Differing perspectives in the social sciences. Social Science Computer Review, 7, 1-6.
10. Forghani, P., Kiani, H., & Tajdaran, M. (2011). A survey on the satisfaction of users of libraries for the blind in the east Azerbaijan province. National Studies on Librarianship and Information Organization, 22(1), 100-108. (in Persian).
11. Karami Pour, M. (2002). Educational management in information age. Educational Technology Monthly, 2(151). (in Persian).
12. Kharamin, F., & Siamian, H. (2011). The survey of public library services for visually impaired and blind in public libraries (case study: Mazandaran province librarians, Iran). International Conference on Future Information Tecnology, 13, 480-486.
13. Khosravi, S., & Khosravi, F. (2010). A study on the status of the special library for the blind and visually impaired of the National Library of Iran and proposing solutions for improving it. National Studies on Librarianship and Information Organization, 21(1), 63-76. (in Persian).
14. Majidi, M. (2002). An Introduction to Internet. Educational Technology Journal, 18, 50-58. (in Persian).
15. Moore, N. (2000). The information needs of visually impaired people: A review of research for RNIB. London: Royal National Institute for the Blind.
16. Nooshinfard, F., & Razavi, S. Y. (2011). Investigation of information needs of blind and low-sighted users in Kerman city and their use of library services. Research on Information Science and Public Libraries,16(4), 129-149. (in Persian).
17. Shashaani, L. (1994). Gender differences in computer experience and its influence on computer attitudes. Journal of Educational Computing Research, 11, 347-367.
18. Siamian, H., Hassanzadeh, M., Nooshinfard, F., & Hariri, N. (2012). Health information needs of blind people in Iran. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 22(93), 75-83. (in Persian).
19. Steinerová, J. (2005). Blind Library Users in Slovakia. Paper presented at the ASIST 2005, Slovakia.
20. Tester, S. (1992). Common knowledge a coordinated approach to information-giving. London (United Kingdom): Centre for Policy on Ageing London.
21. Ziaei, M. S., & Besharati, M. (2005). A study on the delivery of services to blind students at the Central Library and Documentation Center, Tehran University. Journal of Librarianship, 38(42), 41-53. (in Persian).