کانی شناسی و زمین شیمی عناصر نادر خاکی کانسار بوکسیتی دوپلان، جنوب غرب شهرکرد، استان چهارمحال بختیاری

ژئوشیمی

مقاله 6، دوره 4، شماره 1، فروردین 1394، صفحه 69-79

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سمیه سلامب‌اللهی¹؛ بتول تقی‌پور²؛ علیرضا زراسوندی³

¹دانشجوی دکتری زمین‌شناسی اقتصادی، دانشکده علوم، بخش علوم زمین، دانشگاه شیراز، شیراز،

²استادیار زمین‌شناسی اقتصادی، دانشکده علوم، بخش علوم ‌زمین، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

³استاد زمین‌شناسی اقتصادی، دانشکده علوم‌ زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

کانسار بوکسیت دوپلان در استان چهار محال و بختیاری و در زون زاگرس رانده  قرار دارد. کانسار دوپلان بر روی سازند عمدتا دولومیتی خانه کت با بین لایه های آرژیلیتی در بخش بالایی قرار دارد و توسط سازند نیریز (شامل دولومیت و آهک نازک لایه ی رسی و شیلی) پوشیده می شود. این نهشته 5 افق بوکسیتی دارد که (به ترتیب از قدیم به جدید) شامل بوکسیت رسی غنی از آهن، بوکسیت رسی، بوکسیت اوولیتی، بوکسیت پیزولیتی و بوکسیت غنی از مواد آلی می باشد. نتایج تجزیه XRD نشان می دهد که کانی های اصلی کانسار دیاسپور، بوهمیت، کائولینیت، ناکریت و پیریت می‌باشند. بافت‌های اوولیتی، پیزولیتی، پلیتومورفیک، پان‌ایدیومورفیک، برشی و کلوفرمی مهمترین بافت‌های آن هستند که شاهدی بر تشکیل درجازای کانسار است. بیشترین غنی شدگی REEs  در بوکسیت غنی از آهن و  بوکسیت رسی دیده می شود که نزدیکترین بخش به سنگ بسترکربناته هستند. تمرکز زیاد REEs در این افق‌ها نشانه افزایش مقدار عناصر نادرخاکی به سمت فرودیواره کربناته و مشابه بوکسیت‌های کارستی است. الگوی توزیع REEs غنی شدگی بیشتر LREEs نسبت به HREEs، آنومالی مثبت Ce و آنومالی منفی Eu را نشان می‌دهد. عناصر نادر خاکی با برخی از عناصر همانند P, Si و Fe همبستگی مثبت دارند که حاکی از کنترل REEs توسط کانی‌های رسی، اکسیدهای آهن و کانی‌های ثانوی‌ فسفاته است. بر اساس تشابه الگوی توزیع REEs  در افق های بوکسیتی با دولومیت خانه کت، می‌توان بخش رسی سازند دولومیتی خانه‌کت را به عنوان سنگ منشأ بوکسیت دانست.  

کلیدواژه‌ها

واژه های کلیدی: بوکسیت؛ دوپلان؛ کانی شناسی؛ عناصر نادرخاکی؛ زمین شیمی؛ چهار محال بختیاری