مطالعه کانی شناسی و شرایط تشکیل کانسنگ باریت شانجان، شمال شبستر، شمال غرب ایران

ژئوشیمی

مقاله 1، دوره 4، شماره 1، فروردین 1394، صفحه 5-18

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

لیلا زلفی¹؛ وارطان سیمونز²

¹دانشجوی کارشناسی‌ارشد زمین‌شناسی اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، اهر، ایران

²استادیار زمین‌شناسی اقتصادی، مرکز تحقیقات علوم پایه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

معدن باریت شانجان در دامنه جنوبی رشته‌کوه میشو در شهرستان شبستر قرار دارد. کانی‌سازی در این معدن به‌صورت تعدادی رگه ناپیوسته و عدسی شکل است که در سنگ‌های شیلی و شیستی سازند کهر رخ داده‌اند. ماده معدنی دارای ماهیت بلورین بوده و عیار میانگین BaO در آن 73/54 درصد است. ابعاد بلورهای شکل‌دار تا نیمه‌شکل‌دار و الواری آن تا 2 سانتی‌متر نیز می‌رسد. ضخامت رگه‌های اصلی حدود 1 متر بوده و در ارتفاعات بالاتر، رگه‌های باریک‌تر با ضخامت 10 تا 20 سانتی‌متر نیز دیده می‌شوند. این رگه‌ها توسط رگچه‌های باریک کوارتز متوسط تا ریزبلور قطع شده‌اند. همچنین در داخل رگه‌های باریت، کانی‌سازی‌ سولفیدی بصورت پرکننده فضاهای خالی و نیز رگچه‌ای وجود دارد که عمدتاً شامل کالکوپیریت با مقادیر جزئی پیریت و گالن است. میانبارهای سیال موجود در رگه باریت عمدتا از نوع دوفازی و با درجه پرشدگی بیش از 80 درصد هستند که حاکی از دمای پایین سیال کانه‌ساز است. ترکیب ایزوتوپی گوگرد نمونه‌های باریت و کالکوپیریت (به‌ترتیب 11/39-81/37 و 52/22-46/21 درصد) نشان می‌دهد که گوگرد به احتمال زیاد از آب‌های سازندی به‌دام افتاده در شیل‌های سازند کهر که خود حاوی پیریت‌های فرمبوئیدال (تمشکی) و مواد آلی هستند منشأ گرفته، چرا که ترکیب ایزوتوپی گوگرد باریت بسیار نزدیک به مقادیر سولفات‌های دریایی اواخر پرکامبرین است. همچنین تجزیه‌های انجام‌شده بر روی واحدهای آتشفشانی ریولیتی و شیلی سازند کهر، حاکی از فراوانی بالای باریم در این سنگ‌ها بوده و احتمالاً منشأ باریم مورد نیاز برای تشکیل باریت از این سنگ‌ها بوده است.

کلیدواژه‌ها

باریت؛ شانجان؛ کانی‌سازی رگه‌ای؛ میانبار سیال؛ ایزوتوپ پایدارال درگیر؛ ایزوتوپ پایدار