اثربخشی الگوی طراحی آموزشی چهار مؤلفه‌ای مبتنی بر چندرسانه‌ای در یادگیری موضوعات پیچیده

فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی

مقاله 4، دوره 5، 3 (پیاپی 19)، اردیبهشت 1394، صفحه 45-60   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حجت دهقانزاده^{* 1}؛ حسن رستگارپور²؛ حسین دهقانزاده³

¹دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد تکنولوژی آموزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

²دانشیار گروه تکنولوژی آموزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

³دانشجوی دکتری تکنولوژی آموزشی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش، با هدف بررسی اثربخشی الگوی طراحی آموزشی چهار مؤلفه‌ای به صورت چندرسانه‌ای در یادگیری موضوعات پیچیده اجرا شد. برای این منظور، از روش تحقیق شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه کنترل استفاده شد. جامعه تحقیق، شامل تمامی دانش‌آموزان پسر سال دوم متوسطه شهرکرج بود که از بین آنها 60 نفر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای انتخاب شده و در سه گروه (یک گروه کنترل و دو گروه آزمایش) قرار داده شدند. در گروه کنترل، درس علوم تجربی به شیوه مرسوم و در گروه‌های آزمایشی یک و دو، به ترتیب همان مطالب درسی در قالب نرم‌افزار چندرسانه‌ای معمولی طراحی شده توسط محقق و نرم‌افزار چندرسانه‌ای طراحی شده با الگوی چهار مؤلفه‌ای، به دانش‌آموزان ارایه شد. برای هر سه گروه، پیش‌آزمون و پس‌آزمون اجرا شد. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، آزمون محقق‌ساخته بود که پایایی آن، 84/0 به‌دست آمد. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی شفه استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که بین نمرات گروه‌های کنترل و آزمایش، تفاوت معناداری وجود دارد؛ بدین صورت که متغیر وابسته؛ یعنی، یادگیری دانش‌آموزان کلاس مبتنی بر چندرسانه‌ای معمولی بهتر از گروهی که با روش مرسوم آموزش دیده بودند و نیز یادگیری دانش‌آموزانی که با روش مبتنی بر چندرسانه‌ای طراحی شده بر مبنای الگوی چهار مؤلفه‌ای، بهتر از گروه مبتنی بر چندرسانه‌ای معمولی بود. با توجه به نتایج به‌دست آمده، توصیه می‌شود، در آموزش موضوعات پیچیده از قابلیت‌های چندرسانه‌ای‌ها و الگوهای طراحی آموزشی دقیقی مثل الگوی چهار مؤلفه‌ای که برای آموزش موضوعات پیچیده ارایه شده است، استفاده گردد.

کلیدواژه‌ها

طراحی آموزشی؛ چندرسانه‌ای؛ الگوی چهار مؤلفه‌ای؛ آموزش موضوعات پیچیده

مراجع

1. Amirteimuri, M. H. (2011). Designing educational messages. Tehran: SAMT. (in Persian).
2. Andre, T. (1997). Selected micro-instructional methods to facilitate knowledge construction: Implications for instructional design. In R. D. Tennyson, F. Schott, N. Seel, & S. Dijkstra (Eds.), Instructional design-International perspectives: Theory, research, and models (Vol. 1, pp.243-267). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
3. Beyramipour, A., & Liaghatdar, M. J. (2009). Quality of teaching of basic math of fourth grade students in the Esfahan city in order to provide solutions for improving performance of student in TIMMS international test. Journal of Education, 20(100), 49-60. (in Persian).
4. Collins, A., Brown, J. S., & Newman, S. E. (1989). Cognitive apprenticeship: Teaching the craft of reading, writing and mathematics. In L. B. Resnick (Ed.), Knowing, learning, and instruction: Essays in honor of Robert Glaser (pp. 453-493). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
5. Enfield, J. (2012). Designing an educational game with ten steps to complex learning. Doctor of Philosophy Dissertaion, Indiana University.
6. Gardner, H. (1999). Multiple approaches to understanding. In C. M. Reigeluth (Ed.), Instructional design theories and models: A new paradigm of instructional theory (Vol. II, pp. 69-89). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
7. Jonassen, D. H. (1999). Designing constructivist learning environments. In C. M. Reigeluth (Ed.), Instructional design theories and models: A new paradigm of instructional theory (Vol. II, pp. 215-239). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
8. Kirschner, P., & van Merriënboer, J. J. G. (2007). Ten steps to complex learning: A new approach to instructional and instructional design. New York: Taylor & Francis.
9. Lim, J., Reiser, R. A., & Olina, Z. (2009). The effects of part-task and whole-task instructional approaches on acquisition and transfer of a complex cognitive skill. Education Tech Research Dev, 57, 61-77. DOI: 10.1007/ s11423-007-9085-y.
10. Mayer, R. E. (2001). Multimedia learning. New York: Cambridge University.
11. McCarthy, B. (1996). About learning. Barrington, IL: Excell Inc.
12. Merrill, M. D. (2002). First principles of instructional design. Educational Technology Research and Development, 50, 43-59.
13. Nelson, L. M. (1999). Collaborative problem solving. In C. M. Reigeluth (Ed.), Instructional design theories and models: A new paradigm of instructional theory (Vol. II, pp. 241-267). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
14. Norouzi, D., & Razavi, S. A. (2011). Fundamental of instructional design. Tehran: SAMT. (in Persian).
15. Razavi, S. A. (2007). Modern issues in educational technology. Ahvaz: Shahid Chamran University. (in Persian).
16. Sarfo, F. K., & Elen, J. (2007). Developing technical expertise in secondary technical schools: The effect of 4C/ID learning environments. Learning Environments Research, 10(3), 207-221.
17. Schank, R. C., Berman, T. R., & MacPerson, K. A. (1999). Learning by doing. In C. M. Reigeluth (Ed.), Instructional design theories and models: A new paradigm of instructional theory (Vol. II, pp.161-181). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
18. Schwartz, D., Lin, X., Brophy, S., & Bransford, J. D. (1999). Toward the development of flexible adaptive instructional designs. In C. M. Reigeluth (Ed.), Instructional design theories and models: A new paradigm of instructional theory (Vol. II, pp. 183-213). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
19. Shahjafari, T. (2003). Develop standards for evaluating educational multimedia. Master's Thesis, Kharazmi University of Tehran. (in Persian).
20. Susilo A. P., van Merriënboer, J. J. G., Dalen J., Claramita M., & Scherpbier A. (2013). From lecture to learning tasks: Use of the 4C/ID model in a communication skills course in a continuing professional education context. Journal of Continuing Education in Nursing, 44(6), 278-284.
21. van Merriënboer, J. J. G. (2007). Alternate models of instructional design: Holistic design approaches and complex learning. In R. A. Reiser & J. Dempsey (Eds.), Trends and issues in instructional design and technology (2nd ed., pp.72-81). Upper Saddle River, NJ: Merrill/Prentice Hall.
22. van Merriënboer, J. J. G., & Kirschner, P. A. (2001). Three worlds of instructional design: State of the art and future directions. Instructional Science, 29, 429-441.
23. van Merriënboer, J. J. G., Clark, R. E., & de Croock, M. B. M. (2002). Blueprints for Complex Learning: The 4C/ID-Model. Educational Technology Research and Development, 50(2), 39-64.