آسیب‌شناسی کتاب «هرمنوتیک قرآنی طبرسی و مهارت تفسیر قرآن»

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 1، دوره 5، شماره 20، دی 1393، صفحه 9-29   

نویسندگان

محمدعلی مهدوی راد¹؛ مهدی حبیب اللهی²؛ سعید آخوندی یزدی³

¹عضو هیأت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، پردیس فارابی(دانشیار).

²دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، عضو هیأت علمی دفتر تبلیغات اسلامی.

³کارشناس ارشد تفسیر اثری دانشگاه قرآن و حدیث قم.

چکیده

کتاب «هرمنوتیک قرآنی، طبرسی و مهارت تفسیر قرآن» اثر برویس فاج(Bruce fudge) از جمله آخرین نگاشته‌های خاورشناسان در زمینه تفسیر امامیه است. بررسی کتاب نشان می‌دهد که با وجود ابتکار و تلاش فاج در خلق برخی مطالب کتاب، کاستی‌ها و اشکالات مهمی نیز به چشم می‌خورد. مقاله پیش رو، ضمن اشاره به محتوی کتاب و بیان نقاط قوت و ضعف آن، برخی نظریات ناصواب در کتاب را با استفاده از مصادر معتبر و استدلال‌های متقن به بوته نقد گذاشته است. شبهه نسخ و وجود تناقض در قرآن، حل نشدن مسأله تحریف قرآن نزد دانشمندان معاصر، برداشت اشتباه از برخی احادیث از جمله موارد مطرح شده در کتاب فاج است که بایسته بررسی و نقد می‌باشد که در نوشتار حاضر به سامان رسیده است.

کلیدواژه‌ها

مجمع البیان؛ نسخ؛ تحریف؛ علم؛ مستشرقان

مراجع

قرآن مجید.

خرمشاهی، بهاءالدین. 1377ش، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، چاپ اول، قم: انتشارات دوستان و ناهید.

خویی، ابوالقاسم. 1395ق، البیان فی تفسیر القرآن، الطبعة الثالثة، قم: المطبعة العلمیة.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. بی تا، مفردات الفاظ قرآن‏، بیروت: دار القلم‏.

رامیار، محمود. 1362ش، تاریخ قرآن، چاپ دوم، تهران: سپهر.

زمانی، محمدحسن. بی تا، مستشرقان و قرآن، چاپ سوم، قم: مؤسسه بوستان کتاب.

صدوق، محمد بن علی بن بابویه. 1387ش، التوحید، تحقیق سید هاشم حسینی طهرانی، چاپ اول، قم: جامعة المدرسین.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.

طبری، محمد بن جریر. 1406ق، جامع البیان فی تأویل آی القرآن، بیروت: دار المعرفه.

طوسی، محمد بن حسن. بی جا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

عیاشی، محمد بن مسعود. 2006م، کتاب التفسیر، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیه.

معرفت، محمدهادی. 1384ش، علوم قرآنی، قم: مؤسسه فرهنگی التمهید.

معرفت، محمدهادی. 1378ش، صیانة القرآن من التحریف، الطبعة الثالثة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.

 

مقالات

اقبال، ابراهیم و فرزاد دهقانی. «نقد آراء مستشرقان در تحریف زیادت بر قرآن»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال چهارم، ش15، صص114-133.

امامی، محمد و مصطفی احمدی فر. «رویکرد مستشرقان پیرامون نسخ در قرآن»، قرآن‌پژوهی خاورشناسان، شماره 16، ص45^.

کریمی، محمود. 1391ش، «نقد مقاله "تشیع و قرآن" بار آشر در دائرة المعارف قرآن لیدن»، مطالعات قرآن و حدیث، سال پنجم، ش2، صص103-138.

 

کتب خارجی

Powers. D. The exegetical genre nasikh – al – Quran in: Andrew Rippin , approaches to the history of interpretation of the Quran  oxford  Clarendon press: 1988.

Fudge, Bruce, Qurʾānic hermeneutics: al-Tabrisi and the craft of commentary First   published  by Routledge, 2011.

Meir M. Bar-Asher, Scripture and Exegesis in Early Imamd Shiism, Leiden, E.J. Brill, 1999.

Bells Introduction to the Quran, Edinburgh, - William Montgomary Watt

The Encyclopaedia of Islam, New edition,  prepared by anumber of leading Orientalists leiden , E. J. Brill 1968.

William mongomary Watt, Companion to the Quran, based on the Aebrry translation, London, George Alles, 1967.