بررسی و تبیین سعادت انسانی و نمودهای آن در قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 5، دوره 5، شماره 20، دی 1393، صفحه 81-101   

نویسندگان

مسعود باوان پوری¹؛ نرگس لرستانی²

¹کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی و عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی- واحد اسلام‌آباد غرب.

²دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار..

چکیده

با بررسی واژگان مرتبط با سعادت در قرآن کریم می‌توان دریافت که استعمال آن‌ها در سوره‌های مکی بیش‌تر از سوره‌های مدنی است، و شاید دلیل این باشد که این مفهوم در قلب‌های اهل مکه جای گیرد که فقط با روی آوردن به دین الهی و شریعت واقعی می‌توان به سعادت حقیقی دست یافت. این مفهوم در قرآن کریم، نمودها و نظائر و در واقع زیرمجموعه‌هایی دارد که به نوعی با مفهوم سعادت در ارتباط‌اند مانند الرضا، الفرح، السرور، و قرة عین؛ که البته هریک از آن‌ها به نوعی زیرمجموعه‌ای از سعادت واقعی است و نمی‌توان سعادت را کاملاً معنا کرد. مقاله حاضر می‌کوشد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به ریشه‌یابی الفاظ و معانی مرتبط با سعادت پرداخته و با استفاده از تفاسیر مختلف به شرح و تبیین آن‌ها بپردازد.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ سعادت؛ انسان؛ تفاسیر؛ ریشه‌یابی

مراجع

قرآن‌ کریم.

آلوسی، محمود بن عبدالله. 1978م، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المعانی، بیروت: دار الفکر.

ابن‌ عطیه، عبد الحق بن غالب. 1993م، المحرر الوجیز فی التفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار الکتب العلمیه.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1408ق، لسان العرب، بیروت: دار ‌احیاء التراث العربی.

انیس، ابراهیم‌ احمد و دیگران. 1972م، المعجم الوسیط، قاهره: مجمع اللغة العربیة.

بستانی، عبدالله.1980م، الوافی: معجم وسیط للغة العربیة، بیروت: مکتبة لبنان.

جرجانی، علی بن محمد. 2003م، التعریفات، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

الحسینی الکفوی، ابو البقاء ایوب بن موسی. 1993م، الکلیات: معجم فی المصطلحات والفروق اللغویة، بیروت: مؤسسه الرساله.

حمدان، جمیل. مفهوم السعادة فی الفکر الاسلامی، HTTP://WWW.DOROOB.COM?P=26070.

دامغانی، حسین بن محمد. 1416ق، الوجوه والنظائر لألفاظ کتاب الله العزیز، قاهره: مجلس الاعلی للشئون الاسلامیه.

راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد. 1387ش، مفردات ألفاظ القرآن، قم: نوید اسلام.

زحیلی، وهبة. 1424ق، التفسیر المنیر فی العقیدة والشریعة والمنهج، دمشق: دار الفکر.

زمخشری، محمود بن عمر. 2000م، الکشاف عن حقائق التنزیل وعیون الأقاویل فی وجوه التأویل، قاهره: مکتبة مصر.

سمعانی، منصور بن محمد. 2010م، تفسیر السمعانی، بیروت: دار الکتب العلمیه.

طبری، محمد بن جریر. 1424ق، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، ریاض: دار عالم الکتب.

عبد الباقی، محمدفؤاد. 1950م، معجم غریب القرآن مستخرجاً من صحیح البخاری، مصر: دار احیاء الکتب العربیه.

مارودی، علی بن محمد. 1982م، النکت والعیون: تفسیر الماوردی، الکویت: وزارت الاوقاف والشؤون الاسلامیه.

مرسی، کمال ابراهیم.2000م، السعادة وتنمیة الصحة النفسیة، قاهره: دار النشر للجامعات.