بررسی تطبیقی خودشیفتگی(نارسیسم) در شعر خاقانی و متنبی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 6، دوره 9، شماره 34، مرداد 1394، صفحه 135-154   

نویسندگان

عزیز‌الله توکلی کافی‌آباد¹؛ هادی حیدری‌نیا²؛ سمانه السادات ملک ثابت³؛ اعظم سیامک دستجردی⁴

¹دکتری زبان و ادبیات فارسی، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، یزد، ایران

²دکتری زبان و ادبیات عربی، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، یزد، ایران

³دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، یزد، ایران.

⁴دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد، چهار محال و بختیاری، ایران.

چکیده

خاقانی و متنبی دو شاعر نامی ادبیات فارسی و ادبیات عرب‌اند، که پیشگامان عرصه‌ خودستایی و فخر شناخته می‌شوند. پژوهش حاضر در پاسخ به این سؤال که خاقانی و متنبی هر یک چگونه به خودستایی در شعر خود پرداخته‌اند صورت گرفته و نمونه‌هایی از خودستایی‌ را در شعر هر یک ارائه نموده است. آنچه باعث می‌شود دو شاعر به خودستایی بپردازند خلأهای درونی است و عقده‌های روان‌شناسانه که این دو شاعر زودرنج از آن بی‌بهره نبوده‌اند؛ خاقانی به خرد و دانش و شعر خویش مباهات ورزیده و متنبی، شجاعت و دلیری و جنگجویی را در کنار شعر مایه‌ فخر و برتری دانسته است. هر دو در این مسیر بسیار غلو کرده‌اند اما حلق تصاویر تازه‌تر و بکرتر از سوی خاقانی صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

نارسیسم؛ متنبی؛ خاقانی؛ خودستایی

مراجع

الفاخوری، حنا. 1383، تاریخ ادبیات زبان عربی از عصر جاهلی تا قرن معاصر، چاپ ششم، مشهد: انتشارات توس.

المتنبی، ابوالطیب. 1934م، ‌دیوان أبی الطیب المتنبی بشرح أبی البقاء العکبری، شرکة مکتبة بِمصر، الطبعة الثانیة.

خاقانی،‌ افضل الدین بدیل بن علی نجار. 1338،‌ دیوان اشعار خاقانی، به کوشش سید ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.

دشتی، علی. 1364، خاقانی شاعری دیرآشنا، ‌تهران: اساطیر.

شولتز، دوان. 1378، نظریه‌های شخصیت، ترجمه‌ یوسف کریمی و دیگران،‌ تهران: نشر ارسباران.

فاضلی، محمد. 1372، التعریف بالمتنبی من خِلال أشعاره، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

فروخ، عمر. 1968م، تاریخ الأدب العربی(الأدب المحدث إلی آخر القرن الرابع الهجری)، بیروت: دار العلم للملایین.

 

مقالات

چهرقانی،‌ رسول. 1368، «نارسیسم یا خودشیفتگی در شعر خاقانی»، مجله آموزش زبان و ادب فارسی، شماره 68، سال هفدهم، ص 48.

بهنام‌فر، محمد و زینب طلایی. 1393، «تحلیل روان‌شناسی خودستایی‌های خاقانی بر مبنای دیدگاه کارن هورنای»، پژوهشنامه ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال دوازدهم، شماره بیست و دوم، بهار و تابستان،‌ صص 69-92.