نبراتُ الحزن فی شعر صلاح عبدالصبور وحسین منزوی(دراسة مقارنة)

فصلیة دراسات الادب المعاصر

مقاله 6، دوره 7، شماره 28، مرداد 1437، صفحه 109-130   

نویسندگان

جهانگیر أمیری¹؛ گولاله أمیرخانی²

¹أستاذ مشارک فی فرع اللغة العربیة وآدابها، جامعة رازی.

²الماجستیرة فی فرع اللغة العربیة وآدابها بجامعة رازی

چکیده

یُعدُّ الحزن مَعلماً بارزاً فی أشعار منزوی وعبدالصبور وله دوافع ذاتیة وسیاسیة. رغم المزید من القواسم المشترکة التی نستقصیها بین الشاعرین ثمّة فوارق بینهما ومن أبرزها أنّ دور الدوافع الذاتیة المثیرة للحزن فی نفس منزوی أکبر وأشدّ من البواعث السیاسیة. زدْ علی ذلک أنّ الحزن فی کثیر من الأحیان یؤدّی إلی بروز حالة من التشاؤم فی نفس منزوی؛ وعلی نقیض ما نجده فی منزوی فإنّ الحزن لدی عبدالصبور بات فی الأغلب حصیلة المشاکل والخطوب الناجمة عن القضایا السیاسیة والاجتماعیة. ثمّ إنّ الحزن لدیه لم یرتقِ إلی مستوی التشاؤم بل تظلّ ملامح التفاؤل طاغیة علی شعره. علی أیة حال فإنّ أشعار الشاعرین جاءت صورة مختزلة عن حیاة الإنسان الیوم بکلّ ما تنطوی علیه من آلامٍ وآمال. یهدف هذا المقال إلی دراسة ظاهرة الحزن فی شعر عبدالصبور ومنزوی وذلک بالاعتماد علی المنهج التحلیلی والتوصیفی المتّبع للمدرسة الأمریکیة.

کلیدواژه‌ها

شعر حسین منزوی؛ شعر صلاح عبدالصبور؛ دوافع الحزن؛ الدوافع الذاتیة؛ الدوافع السیاسیة والاجتماعیة

مراجع

توفیق بیضون، حیدر. 1993م، صلاح عبدالصبور قصیدة مصر الحدیثة، بیروت: دار الکتب العلمیة.

التونجی، محمد. 1999م، المعجم المفصّل فی الأدب، بیروت: دار الکتب العلمیة.

السحار، جودة سعید وشرکائه. 1350ق، المرأة العربیة فی جاهلیتها وإسلامها، المدینة المنورة: مکتبة الثقافة.

شکری، غالی. 1991م، شعرنا الحدیث إلی أین، بیروت: دار الشروق.

شیری، قهرمان. 1387ش، مکتب­های داستان­نویسی در ایران، چ1، تهران: چشمه.

عبدالصبور، صلاح. 1998م، دیوان شعر، بیروت: دار العودة.

عبدالصبور، صلاح. 2006م، الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت: دار العودة.

کاخی، مرتضی. 1370ش، باغ بی برگی، تهران: نشر ناشران ایران.

منزوی، حسین. 1369ش، حیدربابا، به کوشش محمد فتحی، تهران: آفرینش.

منزوی، حسین. 1387ش، حنجره زخمی تغزّل، تهران: آفرینش.

منزوی، حسین. 1373ش، از شوکران وشکر، تهران: آفرینش.

منزوی، حسین. 1381ش، از خاموش­ها و فراموش­ها، تهران: مهدیس.

منزوی، حسین. 1376ش، از ترمه و تغزّل، تهران: روزبهان.

منزوی، حسین. 1389ش، مجموعه أشعار حسین منزوی، به کوشش محمد فتحی، چ2، تهران: نگاه.

نیرومند، کریم. 1347ش، سخنوران و خطاطان زنجان، زنجان: مؤسسه مطبوعاتی زعفری.

وثوقی، منصور و علی أکبر نیک خلق. 1378ش، مبانی جامعه شناسی، تهران: انتشارات بهینه.

 

المقالات

أمیری، جهانگیر والآخرون. 1434ق، «نبرات الحزن والإغتراب فی شعر مظفر النواب ومهدی أخوان ثالث»، مجلة العلوم الإنسانیة الدولیة، جامعة تربیت مدرس، عدد 19. 

قربانی، جاوید. 1386ش، «نگاهی به زندگی حسین منزوی غزل‌پرداز بزرگ معاصر»، مجله حافظ، مجموعه مقالات، ش47، ص37.