بررسی موردی افزوده‌های تفسیری در شش ترجمه معاصر قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 4، دوره 6، شماره 21، خرداد 1394، صفحه 57-72   

نویسندگان

مهدی ایزدی¹؛ باب اله محمدی نبی کندی²

¹دانشیار دانشگاه امام صادق(ع).

²دانش آموخته دانشگاه معارف قرآن کریم تهران.

چکیده

سبک بیانی قرآن به گونه‏ای است که ارائه معانی و مفاهیم ژرف‌آن جز با افزودن عبارت‏های تفسیری مقدور نیست و چاره‏ای از اعمال تغییرات دیگر وجود ندارد. از این رو با همه تلاشی که نویسندگان و مترجمان نموداند، باز هم پاسخگوی خوانندگان نیست. دلیل این امر وجود آیات مجملی است که دلالت‌شان روشن نیست. مقاله حاضر افزوده‌های تفسیری برخی از آیات سوره اسراء را از شش مترجم معاصر الهیقمشه‌ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، مشکینی و مکارم با توجه به تفاسیر و روایات موجود تحلیل و بررسی می‌نماید. در این زمینه ابتدا آیات و ترجمه آن استخراج گردیده و سپس نظریه‌های تفسیری برای تبیین کار مترجم آورده شده است. در پایان نیز تحلیل و بررسی بر اساس تفاسیر در هر آیه انجام گرفته است. بررسی افزوده‌های تفسیری برای نخستین بار است که در زمینه علوم قرآنی انجام می‌شود.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ سوره اسراء؛ افزوده‌های تفسیری؛ ترجمه‌های معاصر

مراجع

قرآن کریم.

اندلسی، ابو حیان محمد بن یوسف‏. 1420ق، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.

الهی قمشه‌ای، مهدی. 1380ش، ترجمه قرآن، چاپ سوم، قم: انتشارات فاطمة الزهراء.

آلوسی، محمود. 1415ق، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه.

بحرانی، سید هاشم‏. 1416ق، البرهان فی تفسیر القرآن‏، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة، چاپ اول، تهران: بنیاد بعثت.

ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم. 1422ق، کشف البیان عن تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

ثقفی تهرانی، محمد. 1398ق، روان جاوید، چاپ سوم، تهران: انتشارات برهان.

حاکم حسکانی. 1411ق، شواهد التنزیل، بی‌جا: مؤسسه چاپ و نشر.

حر عاملی، محمد بن حسن. 1409ق، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت.

حسینی همدانی، سید محمد حسین‏. 1404ق، انوار درخشان، چاپ اول، تحقیق محمد باقر بهبودی، تهران: بی نا.

خرمشاهی، بهاء الدین. 1373ش، ترجمه قرآن، بی‌جا: انتشارات نیلوفر.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1421ق، المفردات فی غریب القرآن‏، چاپ اول، دمشق- بیروت‏: دار العلم- الدار الشامیة.

زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، چاپ سوم، ‏بیروت‏: دار الکتاب العربی.

سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله. 1406ق، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، چاپ اول، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.

شوکانی، محمد بن علی. 1414ق، فتح القدیر، چاپ اول، دمشق: دار ابن کثیر.

صفارزاده، طاهره. 1380ش، ترجمه قرآن، چاپ دوم، تهران: موسسه فرهنگی جهان رایانه کوثر.

طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم‏.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

طریحی، فخر الدین. 1375ش، مجمع البحرین، چاپ سوم، تهران: کتابفروشی مرتضوی.

طنطاوی، محمد. بی‌تا، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بی‌جا: بی‌نا.

عاملی، ابراهیم‏. 1360ش، تفسیر عاملی‏، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: انتشارات صدوق‏.

فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. 1420ق، مفاتیح الغیب، چاپ سوم، بیروت‏: دار احیاء التراث العربی.

فولادوند، محمد مهدی. 1415ق، ترجمه قرآن، چاپ اول، تهران: دار القرآن الکریم(دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی).

قرشی، سید علی اکبر. 1371ش، قاموس قرآن، بی جا: دار الکتب الاسلامیة.

قرشی، سید علی اکبر. 1377ش، أحسن الحدیث، چاپ سوم، تهران: بنیاد بعثت.

قمی، علی بن ابراهیم. 1367ش، تفسیر قمی، چاپ چهارم، قم: دار الکتاب.

کاشانی، ملا فتح الله. 1336ش، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ‏تهران‏: کتابفروشی محمد حسن علمی.

مشکینی، علی. 1381ش، ترجمه قرآن، چاپ دوم، قم: نشر الهادی.

مکارم شیرازی، ناصر. 1373ش، ترجمه قرآن، چاپ دوم، قم: دار القرآن الکریم(دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی).

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

میبدی، رشید الدین. 1371ش، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق علی اصغر حکمت، چاپ پنجم، تهران‏: انتشارات امیرکبیر.

نجفی خمینی، محمدجواد. 1390ق، تفسیر آسان‏، چاپ اول، تهران: انتشارات اسلامیه.

 

مقالات

ربیع نتاج، سید علی اکبر. 1384ش، «ادلّه علمی بر جواز ترجمه قرآن کریم»، نشریه زبان و علوم قرآن، شماره ۳ و ۴.

نبیان، پروین. 1391ش، «نگرشی نو بر روش اجتهادی فهم و تفسیر قرآن»، فصلنامه مطالعات قرآنی، سال سوم، شماره11، صص 158-212.