معناشناسی تقیه در قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 4، دوره 6، شماره 23، آذر 1394، صفحه 61-79   

نویسنده

محمد عظیمی ده علی

کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه آیت الله حایری، میبد.

چکیده

 تقیه یکی از ارکان دین اسلام و مذهب شیعه و از مهم‌ترین عوامل بقای مذهب شیعه و البته اسلام به شمار می‌آید. از طرفی بر اساس روایات شیعه مسأله تقیه هم‌چنان و تا ظهور حضرت حجت(عج) جاری است و در زمانه ما هم به دلیل ایجاد نحله‌های گوناگون مذهبی و گستردگی ارتباطات، یافتن مصداق تقیه از اهمیت والایی جهت ایمنی از خطراتی که مذهب شیعه را تهدید می‌نماید برخوردار است. این نوشتار که به سبک بنیادین و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای مهیا شده، به معناشناسی تقیه در قرآن را بیان می دارد. هم‌چنین فراهم‌سازی بستر عمل به تقیه و شرایط و مصادیق روشن آن را روشن می‌سازد، تا در ازای آن راهکارهای تقیه در جامعه کنونی پیاده گردند و به این واسطه، از بسیاری از مفاسد پرهیز از تقیه در جامعه کنونی جلوگیری شود.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ روایات؛ معناشناسی؛ تقیه

مراجع

قرآن کریم.

طباطبایی، سید محمدحسین. 1417 ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طوسی، محمد بن الحسن‏. 1411 ق‏، کتاب الغیبة للحجة، محقق/ مصحح: عباد الله تهرانی و علی احمد ناصح، قم: دار المعارف الإسلامیة.

کلینی، محمد ابن یعقوب. 1407 ق، اصول کافی، محقق/ مصحح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب اسلامیه.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374 ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

 

مقالات

رفیعی، علی و حسن عبدالهی. زمستان 1393ش، «معناشناسی واژه‌ جهل در قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دوره 5، شماره 20، صص 129-149.

عظیمی ده علی، محمد. زمستان 1393ش، «معناشناسی واژه شهادت در نظام معنایی قرآن»، نشریه مشکوة، ش 125، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، سال سی و سوم، صص 104- 118.

مطیع، مهدی و احمد پاکتچی و بهمن نامور مطلق. بهار و تابستان 1388ش، «درآمدی بر استفاده از روش‌های معناشناسی در مطالعات قرآنی»، پژوهش دینی، شماره 18، ص112.