ژئوشیمی و سنگ‌شناسی سنگ های آتشفشانی شمال کانسار مس میدوک با نگرشی بر نقش دگرسانی در کانه‌زایی مس پورفیری

ژئوشیمی

مقاله 2، دوره 4، شماره 4، اسفند 1394، صفحه 273-285

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

جمال رسولی؛ منصور قربانی

چکیده

منطقه مورد مطالعه در شمال کانسار مس پورفیری میدوک، شمال‌شرق شهربابک واقع است. سنگ‌های تشکیل‌دهنده شامل سنگ‌های آتشفشانی با ترکیب بازالت، تراکیت، آندزیت و داسیت، سنگ‌های آذرآواری با ترکیب لیتیک‌توف و توف تراکیتی و همچنین سنگ‌های نیمه‌عمیق با ترکیب دولریتی است. براساس روابط صحرایی، سنگ‌های آتشفشانی شمال کانسار مس میدوک، از ائوسن تا پلیوسن در چهار مرحله تشکیل شده‌اند. مرحله اول: بازالت‌های تیره‌رنگ و دگرسان‌شده به سن ائوسن پیشین (قدیمی‌ترین فعالیت ماگمایی منطقه). مرحله دوم: آندزیت، تراکیت سبز تیره تا قهوه‌ای به همراه برش‌های آتشفشانی به سن ائوسن میانی تا پسین. مرحله سوم: آندزیت‌های پورفیری با درشت‌بلورهای بسیار درشت‌دانه به سن ائوسن پسین تا الیگوسن پیشین و مرحله چهارم: توده‌های نفوذی پورفیری گاه کانه‌دار به همراه گنبدهای اسیدی به سن میوسن میانی تا پلیوسن. براساس داده‌های ژئوشیمیایی عناصر جزئی و کمیاب، ماگمای مولد این سنگ‌ها از نوع کلسیمی- قلیایی است. این سنگ‌ها، غنی‌شدگی در عناصر سنگ‌دوست (لیتوفیل) درشت‌یون مانند K, Ba, Rb و تهی‌شدگی از عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) مانند Ti, Nb, Eu در مقایسه با کندریت و گوشته اولیه نشان می‌دهند که این ویژگی از شاخصه‌های کمان‌های ماگمایی حاشیه فعال قاره‌ای در مناطق فرورانش است. مجموع شواهد ژئوشیمیایی نشان می‌دهند که ماگمای سنگ‌های آتشفشانی شمال کانسار مس میدوک رابطه خویشاوندی مشترک داشته و در یک محیط فرورانش تشکیل شده‌اند. این مسئله با ماگماتیسم کلی ارومیه- دختر همخوانی مناسبی دارد.