بررسی میزان آگاهی از حقوق و مسئوولیت های شهروندی نسبت به امور شهری و عوامل اجتماعی مرتبط آن

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 1، دوره 6، شماره 18، خرداد 1395، صفحه 1-22   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمود شارع پور¹؛ اکبر علیوردی نیا¹؛ مریم شعبانی²

¹استاد علوم اجتماعی دانشگاه مازندران

²کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه مازندران

چکیده

گسترش چشمگیر شهرنشینی در سالهای اخیر مسائل خاصی را به وجود آورده است و مدیریت های شهری
امروزی قادر نخواهند بود با روشهای سنتی رایج در گذشته، برای ارائه ی خدمات یک سویه موفقیتی به دست
آورند؛ آنچه امروزه توسعه ی شهری را تضمین می‌کند، مشارکت تمامی شهروندان است. بنای مشارکت در
روند مدنیت جامعه مبتنی بر موضوعیت حق و مسئوولیت است که در این میان به نظر می رسد موثرترین راه
حل، ارتقای سطح دانش شهروندان است؛ بدین منظور، تحقیق حاضر در صدد بررسی میزان آگاهی شهروندی
شهروندان نسبت به امور شهری و عوامل اجتماعی موثر بر آن با تکیه بر نظریه های شهروندی )مارکس، ترنر،
هابرماس( است. این تحقیق به روش پیمایشی انجام گرفته است، به این ترتیب که پس از تقسیم شهر ساری
به مناطق سه گانه، با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای و تصادفی تعداد 437 نفر به عنوان جمعیت نمونه
انتخاب شدند. جمعیت تحقیق کلیه ی شهروندان شهر ساری با ضابطه ی سنی 18 سال و باالتر هستند. نتایج
داده ها از توصیف متغیرهای وابسته ی تحقیق حاکی از آن بوده که آگاهی از حقوق بیشتر از مسئوولیت هاست.
نتایج تبیینی نشان می دهد که از میان سه متغیر مستقل)رسانه های جمعی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی، مشارکت
مدنی(رسانه های جمعی و مشارکت مدنی با آگاهی از مسئوولیتها و پایگاه اقتصادی- اجتماعی و رسانه های
جمعی با آگاهی از حقوق معنادار بوده اند و رسانه های جمعی مهم ترین متغیر تبیین کننده ی آگاهی از حقوق
و مسئوولیت ها هستند.

کلیدواژه‌ها

آگاهی؛ حقوق؛ مسئوولیت ها؛ شهروندی شهری؛ شهروندان

مراجع

-     احمدی، فخری سادات. (1383). شهروندی و مشارکت مدنی: تأثیر آگاهی از حقوق و تعهدات شهروندی در شهر بر فرآیند تحقق حقوق شهروندی(مورد کلان شهر تهران) ، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشکده ی علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا، تهران.

-     اداره ی کل آموزش و مشارکت های اجتماعی. (94-1386) .سر فصل موضوعات آموزش و مشارکت های اجتماعی مرتبط با شهرداری تهران، معاونت امور فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران.

-         آقابخشی، علی. (1376) . فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز مدارک و اطلاعات علمی ایران.

-     پورعزت،علی اصغر؛ قلی پور،آرین؛ برزکی،حوریه .(1388) .رابطه آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی با پاسخ گویی و شفافیت سازمان ها، فصلنامه ی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره ی 38: 40-7.

-     تیمور نژاد، کاوه .(1382). نظام پاسخگویی در شهرداری تهران، پایان نامه ی دکتری، دانشکده ی مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی.

-     راودراد،اعظم؛ نائبی،هوشنگ. (1386). تحلیل جنسیتی نقش های مورد انتظار و کار بسته زنان در خانواده، پژوهش زنان، دوره ی پنجم، شماره ی 1: ص58- 27.

-         شیانی، ملیحه؛ فاطمی نیا،سیاوش .(1388) .میزان آگاهی شهروندان تهرانی از حقوق و تعهدات شهروندی،راهبرد یاس، شماره ی هجدهم: ص129-104.

-     شیانی، ملیحه .(1381) .تحلیلی جامعه شناختی از وضعیت شهروندی در لرستان،مجله ی جامعه شناسی ایران، شماره ی سوم، دوره ی چهارم: 80-60.

-         شیانی، ملیحه. (1384) .شهروندی و مشارکت در نظام جامع رفاه اجتماعی، فصلنامه ی رفاه اجتماعی،سالسوم، شماره ی هجدهم: ص24-9.

-         شایان مهر، علیرضا .(1377) .دائره المعارف تطبیقی علوم اجتماعی ، تهران: انتشارات کیهان.

-     صرافی، مظفر؛ اسماعیل زاده،حسن .(1384) .شهروند مداری: راهکاری برای حل مسائل شهری در ایران، اطلاعات سیاسی – اقتصادی،شماره ی 218-217: ص 145-136.

-     صفایی پور، مسعود؛ ملایی، سجاد؛ آدینه وند،علی اصغر.(1390) .مفهوم شهروندی(چالش ها و موانع قانونی پیش رو در ایران). کتاب سمینار رسانه و آموزش شهروندی، اداره ی کل آموزش های شهروندی شهرداری تهران: ص24-8.

-     فاطمی نیا، سیاوش. (1386). عوامل مؤثر بر تعهدات شهروندی، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، گروه جامعه شناسی، دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

-     فروتن،یعقوب .(1387) .رهیافتی جمعیت شناختی به اشتغال زنان: با ملاحظاتی بر وضعیت ایران، نامه ی انجمن جمعیت شناسی ایران، سال سوم، شماره ی ششم: ص193-171.

-     فروتن، یعقوب.(1390). شکاف نسلی مرتبط با نقش های جنسیتی و تحولات جمعیتی در ایران. پژوهشنامه ی جامعه شناسی جوانان،شماره ی اول: ص199- 144.

-         کامیار، غلامرضا.(1389) .حقوق شهری و شهرسازی ، تهران: انتشارات مجد.

-     کاتوزیان، محمد علی همایون.(1372). اقتصاد سیاسی ایران؛ از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی،ترجمه ی محمد رضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.

-         کاتوزیان، محمد علی همایون.(1381). استبداد، دموکراسی و نهضت ملی، تهران: نشر مرکز.

-     نجاتی حسینی، محمود.(1389). شهروندی شهری: از نظریه تا سیاست شهری و تجربه فرهنگی.دانشنامه ی علوم اجتماعی،دوره اول،شماره سوم: ص160-136.

-         نایبی، هوشنگ؛ عبدالهیان، حمید.(1381) .تبیین قشربندی اجتماعی، نامه ی علوم اجتماعی.20: ص236-205.

-     هزارجریبی، جعفر؛ امانیان، ابوالفضل.(1390). آگاهی زنان ازحقوق شهروندی و عوامل مؤثر بر آن. مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال سوم، شماره ی نهم:  ص18-1.

-          Brown,Alison(2013) The Right to the City: Road to Rio 2010, International Journal of Urban and Regional Research,Vol.37, Issue.3: 957-971.

-          Brown, Alison & Kristiansen, Annali(2009) Urban Politics & the Right to the City: Rights.Responsibilities and Citizenship.Habitat.Denmark.UNESCO.

-          Baubock,Rainer(2003) Reinventing Urban Citizenship ,Citizenship Studies. Vol.7, Issue.2: 139-160.

-          Bolzendahi ,Catherine & Coffe, Hilde (2009) Citizenship Beyond Politics: the importance of Political, Civil and Social Rights and Responsibilities among women and men, The British Journal of Sociology,Vol.60, Issue.4: 763-791.

-          Bezmez,Dikmen(2013) Urban Citizenship:The Right to the City and Politics of Disability in Istanbul,International Journal of Urban and Regional Research,Vol.37, Issue.1: 93-114.

-          Carter,A (2001)The political Theory of Global Citizenship, London:Routledge.

-          Caruso, Giuseppe(2010) A New Alliance for the City? Opportunities and Challenges of a (Globalizing) Right to the City Movement, In Ana Sugranyes and Charlotte Mathivet (eds), Cities for all:Proposals and experiences towards the Right to the City,Santiago, Chile: Habitat International Coalition:101-113.

-          Fumtim, Joseph(2010) Building Cities for and by the People: The Right to the City in Africa, In Ana Sugranyes and Charlotte Mathivet (eds), Cities for all:Proposals and experiences towards the Right to the City,Santiago, Chile: Habitat International Coalition:197-202.

-          Groenewald,Leila(2009) Urban Citizenship Debates in South African Settings: a Case for Subsidiary.Google.Urban Cit.

-          Habermas, J (1992) Citizenship and National Identity: Some Reflections on the Future of Europe,in B.S Turner and P.Hamilton(eds.)(1994)Citizenship: Critical Concept, London: Routledge,Vol.2, Section.6, Chap.45.

-          Horlitz,Sabine &Vogelpohl,Anne (2009) Something can be done! – A report on the conference Right to the City. Prospects for critical urban theory and practice, Berlin November 2008. International Journal of Urban and Regional Research,Vol.33, Issue.4: 1067-1072.

-          Holston,J.(1999) Spaces of Insurgent Citizenship,In: Holston J. (ed.), Citiesand Citizenship:155–173.Duke University Press, Durham.

-          Isin, Engin(2000) Introduction: Democracy, Citizenship and the City, InIsin E. (ed) Democracy, Citizenship and the global city: 1–21. Routledge , New York.

-          Kuymula,M.B.(2013) The Vortex of Rights: Right to the City at a Crossroads. International Journal of Urban and Regional Research,Vol.37(3):923-940.

-          Lefebvre, Henri(1996) Le Droit à la Ville  ,in Kofman, E. and Lebas,E.(eds and translators)(1996) Writings onCities, Oxford, Blackwell Publishing.

-          Merrifield, Andy(2011) The Right to the City and Beyond, City: analysis of urban trends, culture, theory, policy, action,Vol.15, Issue.3-4: 473-481.

-          Mamani,U(2010)The Path of the Right to the City in Bolivia,In Ana Sugranyes and Charlotte Mathivet (eds.),Cities for all:Proposals and experiences towards the Right to the City,Santiago,Chile:Habitat International Coalition:275-282.

-          Mann.P.H(1965) An Approach to Urban Sociology, Routledge & Kegan Paul.

-          Oliver,Dawn & Heater, Derek(1994) The Foundations  of Citizenship, New York: Harvester Wheatsheaf.Retrieved from http://www.books.google.com.

-          Marcuse,P (2010)Rights in Cities and the Right to the City?,In Ana Sugranyes and Charlotte Mathivet(eds),Cities for all:Proposals and experiences towards the Right to the City,Santiago,Chile:Habitat International Coalition:89-100.

-          Plyushteva,Anna)2009) The Right to the City and Struggles over Urban Citizenship: Exploring the Links, Amsterdam Social Science,Vol.1(3):81-97.

-          Rodríguez,Maria.et al.,(2010) On Defeats and Triumphs in Exercising the Right to the City:Reflections Based on Recent Experiences in Argentine Cities, In Ana Sugranyes and Charlotte Mathivet (eds.),Cities for all:Proposals and Experiences Towards the Right to the City,Santiago,Chile:Habitat International Coalition:175-184.

-          Sassen ,Sasaki( 2000) The global City: Strategic site/new frontier,In Isin E. (ed.). Democracy, citizenship and the global city:48–61.Routledge,New York.

-          Unesco(1989) Declaration of the Rights of man, Available at: <http://portal.unesco.org/ci en/ev>. (2006).

-          Unesco(2004) World Charter on the Right to the City, World Urban Forum Available at:www.portal.unesco.org.

-          Varsanyi,M(2006) Interrogating Urban Citizenshipvis-à-vis Undocumented Migration". Citizenship Studies, Vol.10, No.2: 229-249.

-          Vitermark , J et al.,(2005) Reinventing Multiculturalism: Urban Citizenshipa and the Negotiation of Ethnic Diversity in Amsterdam, International Journal of Urban and Regional Research ,Vol.29, Issue.3: 622-640.

-          Weinstein, Liza & Ren, Xuefei(2009) The Changing Right to the City: Urban Renewal and Housing Rights in Globalizing Shanghai and Mumbai, City & Community,Vol.8, Issue.4:407-432.

-          Walters, Peter et al.,(2014) Access to Knowledge as Prelude to a Right to the City for the Urban Poor in Rajshahi,Bangladesh,11th Symposium of International Urban Planning and Environment Association - IUPEA, At La Plata, Argentina.