مطالعه تطبیقی مسیر تعالی در دو اثر عرفانی حکمی(رسالة الطیر و جاناتان مرغ دریایی)

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 3، دوره 10، شماره 37، فروردین 1395، صفحه 57-78   

نویسندگان

وحید مبارک¹؛ سحر یوسفی²

¹عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه(استادیار).

²دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی کرمانشاه.

چکیده

ادبیات تطبیقی می‌کوشد تا وجوه اشتراک و شباهت اقوام و ملل و زبان‌های مختلف را پدیدار سازد. از جمله فلسفه زندگی و عرفان عمومی و همسان و مختلف آن‌ها را که اغلب زبانی تمثیلی، رمزی و نمادین دارد نشان می‌دهد. کشف این شباهت‌ها کمکی است به انسان برای ساختن جامعه جهانی همراه با همسویی اندیشه‌ها و همگرایی بیش‌تر. داستان‌های تمثیلی پرندگان و تشبیه روح به پرنده از جمله موارد تشابه میان ملت‌هاست. ابن سینا(359-416) در «رسالة الطیر» خود و ریچارد باخ(1936) در اثر مشهور خود، «جاناتان مرغ دریایی» با استفاده از زبانی رمزین به بیان مسیر کمال می‌پردازند. این دو اثر وصف سیر و سفری است که انسان کامل را توصیف می‌کند. در این میان، «رسالة الطیر» ابن سینا نخستین اثر فلسفی در حوزه رسالة الطّیرهاست که به نوبه خود در سایر آن‌ها به‌ویژه «منطق‌ الطّیر» عطار مؤثر افتاده است. در مقاله حاضر با تحلیل و توصیف داده‌ها به سنجش تطبیقی «رساله الطّیر» ابن سینا و «جاناتان مرغ دریایی» ریچارد باخ پرداخته می‌شود و ضمن پرداختن به شباهت‌ها و تفاوت‌ها، اختلافات مبتنی بر جهان بینی نویسندگان دو اثر بررسی شده است.      

کلیدواژه‌ها

رسالۀ الطیر؛ جاناتان مرغ دریایی؛ ابن سینا؛ ریچارد باخ؛ رمز؛ تعالی

مراجع

ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبداللّه. 1391، رسالة الطیر، تهران: دریای معرفت.

باخ، ریچارد دیوید. 1390، جاناتان مرغ دریایی، ترجمه زهره زاهدی، چاپ دوم، تهران: ارس.

پورنامداریان، تقی. 1367، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.

شجیعی، پوران. 1362، صور معانی در شعر فارسی در مکتب درون‌نگری، چاپ اول، تهران: زوّار.

شمیسا، سیروس. 1389، انواع ادبی، چاپ چهارم، تهران: میترا.

فروزانفر، بدیع الزّمان. 1348-1346، شرح مثنوی شریف، سه دوره، چاپ نخست، تهران: دانشگاه تهران.

یونگ، کارل گوستاو. 1383، انسان و سمبل‌هایش، ترجمه محمود سلطانیه، چاپ چهارم، تهران: انتشارات جامی.

یونگ، کارل گوستاو. 1390، چهار صورت مثالی، ترجمه پروین فرامرزی، چاپ سوم، مشهد: آستان قدس رضوی.

 

مقالات

جلیلوند، پارمیدا. 1387، «معرفی کتاب: اوهام»، مدیریت: بیمه و توسعه، شماره 16و15، صص 65-65.

حسن اکبری، بیرق و الیاس بابایی. 1388، «صراط‌های آسمان؛ مطالعه تطبیقی دو اثر عرفانی (سیرالعباد الی المعاد سنایی و کمدی الهی دانته)»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی جیرفت، سال سوم، شماره 10، صص 71-100.

قاسمی، اعظم. 1388، «حکمت مشرقی ابن سینا از منظر هانری کربن»، فلسفه و کلام: حکمت سینوی، شماره 42، صص 40-42.

کاکایی، قاسم. 1378، «نظریه وحدت وجود و برهانی بودن آن از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا»، فصلنامه اندیشه دینی، دانشگاه شیراز، دوره اول، شماره 1، صص 55-77.

کاکایی، قاسم. 1380، «کیفیت شناخت و وصال خدا از طریق شناخت نفس از دیدگاه دو عارف مسلمان و مسیحی»، فصلنامه اندیشه دینی، دانشگاه شیراز، دوره دوم، شماره2، صص67-94.

گدازگر، حسین. 1371، «داستان‌های رمزی در اندیشه فلسفی ابن سینا»، فلسفه و کلام: کیهان اندیشه، شماره 46، صص 86-101.