آنچه امروز نیز می توان از شمس تبریزی آموخت؟

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 2، دوره 8، شماره 30، شهریور 1395، صفحه 31-56   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

رحمان مشتاق مهر

استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

شمس تبریزی هم‌چنان یکی از چهره‌های ناشناخته تاریخ عرفان و ادب ایرانی- اسلامی است. بخش مهم شناختی که از او داریم، مدیون مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است که شعر و عرفان خود را ارمغان او می‌داند و معانی آثارش را عطایا و افاضات وی. امّا شمس خود سخنانی دارد که در «مقالات» او گرد آمده است و دسترسی بدان را مدیون محمّد علی موحّد هستیم. این یادداشت‌ها با مطالعه تحلیلی از همان مقالات فراهم آمده و گفته‌های بی‌واسطه خود اوست. سعی شده‌است مهم‌ترین دیدگاه‌های او در موضوعات اساسی از جمله خدا، وحدت ادیان و رسالت انبیا، شریعت و متابعت، خود‌شناسی، جمع ظاهر و باطن، استقلال رأی و نفی تقلید، استعداد و اهلیت لازمه هدایت و تربیت، خوش‌خویی و فراخ روحی، حقیقت را از پنجره‌های متعدّد نگریستن و آینه مرگ، به صورتی نسبتاً مدوّن ارائه شود. شمس به دلیل تأکیدی که به استقلال رأی و دوری از تقلید دارد، به همه این موضوعات با دیدی متفاوت و کاملاً شخصی می‌نگرد؛ بدین سبب امروزه می‌توان هم نوع تفکّر را از شمس آموخت و هم تعالیم او را که حاصلِ نگرشی مثبت به زندگی است.
 

کلیدواژه‌ها

مقالات شمس؛ مولوی؛ شمس تبریزی

مراجع

1- رودکی سمرقندی، ابوعبدالله جعفر بن محمد.(1383). دیوان رودکی. شرح و توضیح منوچهر دانش پژوه. تهران: توس.

2- سعدی، مصلح بن عبدالله.(1381). کلیّات سعدی. بر اساس تصحیح فروغی. به اهتمام بهاءالدین خرمشاهی. تهران: دوستان.

3- شمس‌الدین محمد تبریزی. (1369). مقالات شمس تبریزی. تصحیح محمّد علی موحّد. تهران: خوارزمی.

4- موحد، محمدعلی. (1375). گزیده مقالات شمس تبریزی. تهران: شرکت تعاونی ناشران و کتاب‌فروشان.

5- موحد، محمد علی. (1379). شمس تبریزی. تهران: طرح نو.

6- موحد محمد علی. (1392). باغ سبز (گفتارهایی درباره شمس و مولانا). تهران: کارنامه.

7- مولوی، جلال الدّین محمّد بلخی. (1363). کلّیّات شمس تبریزی. تصحیح بدیع الزّمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.

8- مولوی، جلال الدّین محمد بلخی.(1390). مثنوی معنوی. بر اساس نسخه رینولد ا. نیکلسون. با مقدمه، توضیحات و فهرست­ها: احمد خاتمی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

9- مولوی، جلال الدّین محمّد بلخی. (1348). فیه ­ما ­فیه. تصحیح بدیع الزّمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.