سنجش و ارزیابی تأثیر سبک زندگی بر میزان تاب آوری شهری (مطالعه ی تطبیقی: محلات قیطریه و شکوفه ی شمالی در مناطق 1 و 19 تهران)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 3، دوره 6، شماره 19، شهریور 1395، صفحه 61-84   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهره فنی¹؛ لیلا معصومی²

¹دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی

²کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

سبک‌های زندگی به عنوان محصول اجتماعی، اقتصادی، نهادی و سیاسی با توجه به تغییرات فرهنگی، دارای نوعی آسیب‌پذیری هستند. بنابراین ارتقاء تاب‏آوری اجتماعات، با استفاده از ظرفیت آنها به شکل سازگاری، به عنوان اصلی برای کاهش آسیب‌ها دارای اهمیت است. این پژوهش با هدف سنجش میزان تاب‌آوری و ارتباط آن با سبک زندگی، با روش پیمایشی- تحلیلی و مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای اقدام به جمع‌آوری اطلاعات از ساکنان محله‌های قیطریه و شکوفه‏ی شمالی کرده است. در سنجش داده‌ها و تحلیل نظرات ساکنان در زمینه‏ی سبک زندگی و ارتباط آن با ابعاد تاب‌آوری از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. همچنین برای تعیین حجم جامعه‏ی نمونه از جدول مورگان استفاده کرده‌اند. در محله‏ی قیطریه 377 و در محله‏ی شکوفه‏ی شمالی 379 پرسشنامه توزیع شده است. ابتدا سبک زندگی از ابعاد اجتماعی، اقتصادی و نهادی و سپس ابعاد تاب‏آوری در سطح محلات مطالعه و مشخص شده است. برای تحلیل میزان ارتباط سبک زندگی و تاب‏آوری از آزمون پیرسون و در سنجش تأثیرگذاری متغیرهای پژوهش از آزمون رگرسیون استفاده شده است. نتایج پژوهش گویای آن است که در کل، به لحاظ سبک زندگی متفاوت در دو محله، تاب‏آوری یا میزان سازگاری اجتماع محلی در محله‏ی قیطریه نسبت به محله‏ی شکوفه‏ی شمالی بیشتر است. در محله‏ی قیطریه تاب‌آوری در بعد اقتصادی و نهادی و در محله‏ی شکوفه‏ی شمالی تاب‌آوری از بعد اجتماعی بیشتر است. در نهایت می‌توان گفت با توجه به سطح پایین‌تر تاب‌آوری در محله‏ی شکوفه‏ی شمالی، این محله آسیب‏پذیرتر از محله‏ی قیطریه است. 

کلیدواژه‌ها

سبک زندگی؛ تاب‏آوری؛ محله ی قیطریه؛ محله ی شکوفه‏ ی شمالی

مراجع

-     اباذری، یوسف، چاوشیان، حسن. (1381). از طبقه‏ی اجتماعی تا سبک زندگی؛ رویکردهای نوین در تحلیل جامعه‏شناختی هویت اجتماعی، نامه­ی علوم اجتماعی، شماره‏ی 20 پاییز و زمستان 1381.

-         ادگار، اندرو؛ پیتر سجویک. (1387). مفاهیم بنیادی نظریه‏ی فرهنگی، مترجم مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.

-         ایرانششاهی، حامد. (1391). سبک زندگی و توسعه‏ی سیاسی در ایران، مجموعه مقالات سبک زندگی در ایران جلد دوم، تهران: نشر تیسا.

-         الفت، سعیده، سالمی، آزاده. (1391). مفهوم سبک زندگی، فصلنامه‏ی مطالعات سبک زندگی، سال اول، شماره‏ی 1.

-         باکاک، رابرت. (1381). مصرف، ترجمه‏ی خسرو صبری، تهران: نشر و پژوهش شیر.

-         بنت، اندی. (1386). فرهنگ و زندگی روزمره، مترجم: لیلا جوافشانی، حسن چاوشیان، تهران: انتشارات اختران.

-         تاجیک، محمدرضا. (1390). پساسیاست؛ نظریه و روش، تهران: نی.

-         تامین، ملوین. (1388). جامعه‏شناسی قشربندی و نابرابری­های اجتماعی، ترجمه‏ی عبدالحسین نیک گهر، تهران: نشر توتیا.

-     خباز، محمود، بهجتی، زهرا، ناصری، محمد. (1390). رابطه‏ی حمایت اجتماعی و سبک­های مقابله، با تاب­آوری در پسران نوجوان، فصلنامه‏ی روانشناسی کاربردی، سال 5، شماره‏ی 4.

-     رفعیان، مجتبی، رضایی، محمدرضا، عسگری، علی، پرهیزگار، اکبر، شایان، سیاوش. (1390). تبیین مفهومی تاب­آوری و شاخص­سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع‏محور (CBDM)، مجله‏ی برنامه‏ریزی و آمایش فضا، شماره‏ی 15.

-         سریع القلم، محمود. (1391). خوشبختی را با راحتی اشتباه گرفته­ایم، در گفتگو با خبرگزاری مهر 10/11/1391، قابل دسترس در

 .www.mehrnews.com/detail/news/1803316

-     صالح آبادی، ابراهیم، امان آباد محسن سلیمی، وکیلی، نسرین. (1392). سبک زندگی و الگوی خرید، مجموعه مقالات سبک زندگی در ایران با تأکید بر تحولات زندگی شهری، تهران: نشر تیسا.

-         کوئن، بزوس. (1382). درآمدی بر جامعه‏شناسی، ترجمه‏ی غلام عباس توسلی، رضا فاضل، تهران: نشر نی.

-     گاطع زاده، عبدالامیر، نیسی، مریم، ساکی، امینه. (1393). مقایسه بین سبک زندگی، مکانیزم­های دفاعی و تاب­آوری در زوجهای در آستانه‏ی طلاق و عادی و ارائه‏ی راهکارهای پیشگیری از طلاق، کنفرانس بین المللی علوم انسانی و مطالعات رفتاری، تهران.

-         گیدنز، آنتونی. (1382). تجدید و تشخیص جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، مترجم: ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

-         فاضلی، محمد. (1392). مصرف و سبک زندگی، انتشارت اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.

-         مرکز آمار ایران،1390

-         مصطفوی، سیدرضا. (1392). الگوهای سبک زندگی برای تحقق شهر زندگی، مجموعه مقالات سبک زندگی در ایران جلد دوم، تهران: نشر تیسا.

-      Benedikter, Roland & Anheier M. Juergen Smeyer (2011). «Lifestyles», the sage encyclopedia of global studies: Illinois.

-      Bourdieu, Pierre (1984), Distinction: A Social Critique of the Judgement of Teste, Translated by RichardNice, Routled& Keagan Paul.

-      Bourdieu, Pierre (1989), Le sens pratique, Paris: Les éditions de Minuets.

-      Beng-haut, chau (edi) (2000), consumption in Asia; lifestyles and identities. London: routledge.

-      Bruneau, M. et al. (2003), "A framework to quantitatively assess andenhance the seismic resilience of communities”, Earthquake Spectra, Vol. 19, Pp. 733-752.

-      Brown, R, (1985), Social Identify in Adam and Jessica Kipper (eds) The social Science Encyclopedia. London: R.k.p.

-      Carpenter, S. R. et al. (2001), "From metaphor to measurement: Resilience of what to what?” Ecosystems, 4, Pp. 765-781.

-      Godschalk, D (2003). "Urban hazard mitigation: Creating resilient cities”, Natural Hazards Review, Vol. 4, Pp.136-143.

-      Herreria, (2006). "Assessing dependence on water for agriculture and social resilience", Canberra: Bureau of Rural Sciences.

-      Holling, C. S. (2001). Understanding the Complexity of Economic, Ecological, andSocial Systems. Ecosystems.

-      Maguire, B. & P. C. Hagen, (2007) "Disasters and communities: understanding social resilience”, The Australian Journal of Emergency Management, Vol. 22, Pp. 16-20.

-      Mayunga, J. S.(2007), "Understanding and applying the concept of community disaster resilience: A capital-based approach", A Draft Working Paper Prepared for the Summer Academy for Social Vulnerability and Resilience Building, 22- 28 July 2007.

-      Norris, F. H. et al. (2008), "Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness”, American Journal of Resilience:  An Integrated Approach, Charles C. Thomas, spring field, IL.

-      Soble, Michael (1981), Lifestyle and Social Structure:  Concept, Definitions and Analyses, Academic Press.

-      Toit. Tehilla du (2008), Marriage in the 21st Century: Attitudes and Perceptions of University Students.

-      Thilo Lang, (2011), Urban Resilience and New Institutional Theory – A Happy Couple for Urban and Regional Studies

-      Wheaton, Belinda (2004), understanding lifestyle sports: consumption, identity and difference, London: routledge.