مقاصد نوظهور گردشگری شهری با تأکید بر جاذبه‌های اجتماعی فرهنگی قومیت؛ مطالعه ی موردی شهر کرمانشاه

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 6، دوره 6، شماره 19، شهریور 1395، صفحه 141-168   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اعظم صفر آبادی¹؛ ابراهیم یوسفی²؛ سعیده مؤیدفر³؛ سمیه سادات شاه زیدی⁴

¹استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شیراز

²دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه منطقه‌ای دانشگاه شیراز

³استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه حایری میبد

⁴استادیار جغرافیای طبیعی دانشگاه گیلان

چکیده

اهمیت گونه‌های مختلف گردشگری در سطوح بین‌المللی، ملی و منطقه‌ای از نظر تعداد گردشگران و درآمدزایی در حال افزایش است. توسعه‌ی گردشگری اجتماعی فرهنگی با تأکید بر قومیت از گزاره‌هایی است که در پایداری آداب و رسوم اقوام اثرگذار است. در جوامع چند قومی، گردشگری می‌تواند همبستگی، انسجام و ارائه‌ی فرصت‌هایی برای تلفیق مرزهای قومی را حمایت کند و رقابت و همکاری میان اقوام را ترغیب نماید. قومیت‌گرایی به عنوان جاذبه‌ی گردشگری و استراتژی مناسب برای ایجاد روابط دوستانه‌ و صمیمانه‌تر، درآمدزایی و بهبود تبادلات بین‌المللی با جوامع دیگر است. در این عرصه شناخت مردم از خود، دیگران و از سرزمین‌های مختلف بیشتر خواهد شد. پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی کاربردی در صدد بررسی نقش گردشگری قومی در توسعه‌ی گردشگری شهری کرمانشاه است. حجم نمونه 384 نفر از گردشگرانی است که در سال 1394 از شهر کرمانشاه دیدن کرده‌اند. به منظور سنجش نقش جاذبه‌های قومی در توسعه‌ی گردشگری شهری، متغیرهای آگاهی، جاذبه‌های قومیت، کیفیت زندگی، رضایت‌مندی گردشگران، تصویر ذهنی از مقصد، مدیریت شهری و مشارکت جامعه بررسی و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS پردازش شده است. نتایج حاکی است مؤلفه‌ی جاذبه‌های قومی با بتای (594/0) در حالت مستقیم بیشترین تأثیر و مؤلفه‌ی مشارکت جامعه با بتای (079/0) کمترین تأثیر را بر توسعه گردشگری قومی داشته‌اند. سایر مؤلفه‌ها با توجه به میزان بتای محاسبه شده؛ مدیریت شهری (388/0)، تصویر ذهنی (238/0)، کیفیت زندگی (190/0)،  رضایت گردشگران (115/0) و آگاهی (199/0)؛ در توسعه‌ی گردشگری قومی شهر اثرگذار بوده‌اند. شهر کرمانشاه با وجود برخوردار بودن از نمایه‌های فرهنگی بسیار قوی و ریشه‌دار در فرهنگ قومی از جمله: زبان کردی، پوشش و لباس خاص زنان و مردان، موسیقی محلی، آوازها و رقص‌های محلی، صنایع دستی و ...، نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت کارآمد برای تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز برای جذب گردشگران داخلی و بین‌المللی است.

کلیدواژه‌ها

گردشگری شهری؛ نمایه های فرهنگی؛ گردشگری قومی؛ شهر کرمانشاه

مراجع

اشنایدر، سوزان، وژان بارسو. (1379). مدیریت در پهنه‌ی فرهنگ‌ها، ترجمه‌ی اعرابی رابزدی، تهران: دفتر پژوهش­ها فرهنگی.

-         پاپلی یزدی، محمدحسین. (1385). گردشگری، ماهیت و مفاهیم، تهران: سمت.

-     ترنر، جاناتان اچ. (1378). مفاهیم و کاربردهای جامعه‌شناسی، ترجمه‌ی محمد فولادی و محمد عزیزی بختیاری، تهران: مؤسسه آموزشی پژوهشکده امام خمینی.

-         تقوایی، مسعود؛ موسوی، سیدعلی؛ غلامی بیمرغ، یونس. (1389). «تحلیلی بر توسعه‌ی گردشگری مذهبی (مطالعه‌ی موردی: شهرستان نورآباد ممسنی)»، فضای جغرافیایی، سال دهم، شماره­ی 31: 64-39.

-         جعفری، جعفر. (1379). راهبرداری علمی توسعه‌ی فرهنگی، ترجمه‌ی محمد فاضل، تهران: انتشارات تبیان.

-     حسینی، سیدفرهاد، احمدی، پرویز، سید حسین خداداد حسینی. (1389). بررسی تأثیرگذاری توسعه‌ی گردشگری قومی بر موضوعات اجتماعی فرهنگی جامعه مورد پژوهش روستاهای هدف گردشگری استان کرمانشاه، مجله‌ی مدیریت شهری، شماره‌ی 26، پاییز و زمستان 89.

-         الطایی، علی. (1382). بحران هویت قومی در ایران، چاپ دوم، تهران: نشر شادگان.

-         قدیری معصوم، مجتبی، خراسانی، محمدامین، ضیانوشین محمدمهدی، ویسی، فرزاد. (1390). همگرایی و همکاری محدود منطقه‌ای، راهکاری برای توسعه‌ی گردشگری فرهنگی، مطالعات ملی بهار 1390; 12(1 (45))

-         قرخلو، مهدی. (1386). جغرافیای جهانگردی و برنامه‌ریزی اوقات فراغت، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

-     کاظمی، مهدی. (1381). دیدگاههای انگیزش در جهانگردی، فصلنامه‌ی علوم انسانی داشگاه سیستان و بلوچستان، سال 8، شماره‌ی 22، صص 56-38.

-         کاظمی، مهدی. (1385). مدیریت گردشگری، تهران: سمت.

-         کروبی، مهدی. (1387). فرهنگ قومی، سرمایه فرهنگی و صنعت گردشگری، فصلنامه‌ی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره‌ی 28.

-         کلر، پیتر. (1379). جهانگردی و تغییر فرهنگی و مجموعه مقالات فرهنگ جهانگردی و توسعه، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات سیاحتی وزارت ارشاد، بی‌تا.

-     مقصودی، مجتبی، بابک ارسیا. (1388). جایگاه گردشگری در تعیین همبستگی ملی در ایران، فصلنامه‌ی مطالعات ملی، سال دهم، شماره‌ی 1.

-     نواح، عبدالرضا، قیصری، نورالله، تقوی نسب، سید مجتبی. (1389). آسیب‌شناسی مسائل قومی در ایران (مطالعه‌ی موردی عربهای ساکن شهرستان اهواز)، فصلنامه‌ی تحقیقات فرهنگی، دوره‌ی سوم، شماره‌ی سوم، صص 71-47.

-     وارثی، حمیدرضا، صفرآبادی، اعظم. (1393). نقش عوامل اجتماعی گردشگری در توسعه‌ی گردشگری شهری (مورد مطالعه: شهر اصفهان)، فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، شماره‌ی 12، پاییز،  صص 101-128

-      Aitcheson, C., & Reeves, C. (1998). Gendered (bed) spaces: the culture and commerce of women only tourism. In C. Aitcheson & F. Jordan Gender (Eds), space and identity: Leisure, culture and commerce (PP. 47-68), Brighton: leisure studies Association.

-      Jamison, D. (1999), Tourism and ethnicity: the borthrhood of coconuts. Annals of tourism reserch, 26(4), 944-967.

-      Kim, M., Lee, Ch., Bonn, M., (2016) The effect of social capital and altruism on seniors' revisit intention to social network sites for tourism-related purposes, Tourism Management, Vol. 53, PP.  96-107

-      Max-Neef, M., Elizalde, A., & Hopenhayn, M. (1989), Human scale development: conception, application and further reflections. New York: The Apex Press;

-      Max-Neef, M., Elizalde, A., & Hopenhayn, M. (1989), Human scale development: conception, application and further reflections. New York: The Apex Press;

-      McConnell, D. (1984), Reconstructed ethniciy: tourism and cultural identity in third wordld communities. Annals of Tourism Research, 11(3), 375-391.

-      Mercer, Colin. (2005), Defining and Measuring the Cultural Field, London, Cultural Capital Ltd, Uk.

-      Rasoolimanesh S.M., Jaafar, M., Kock, N., Ramayah, T., (2015), A revised framework of social exchange theory to investigate the factors influencing residents' perceptions, Tourism Management Perspectives, 16, PP. 335–345.

-      Richards, G. (2000), tourism and the word of culture and heritage, tourism recreation research, vol. 25, No. 9, PP. 191-218.

-      Ritzer, George. (2010). Sociological Theory, Eighth edition, New York:MacGraw Hill.

-      Rojpalakorn, R,(2006), A Study Into Typologies Of International Tourists And Their Motivations For Staying On Khao Saran Road, Wasin Inkapatanakul, Silpakorn University, Malaysia

-      Ryan, C., & Aicken, M. (2005), indigenous tourism: the commodification and management of cultuer, Amsterdam: Elsevier.

-      Safarabadi, A., Varesi, H.R., Zangiabadi, A., (2014), Urban Tourism Spaces Management; with an Emphasis on Historical Attractions of Isfahan, Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, Vol. 4, No. 2, PP. 31-38

-      Singer, C. M, (1990), Human resource management, Boston: Kent Publishing Company.

-      Thomas, R. Pigozzi, B. and Sambrook, R (2005), Tourist Carrying Capacity Measures: Crowding Syndrome in the Caribbean, The Professional Geographer, Vol.57, No.1: 13-20.

-      Yang, Li. (2010), Ethnic tourism and cultural representation, Annals of tourism research, vol. 38, No. 2, PP, 561-585.