بررسی رابطه ی بین هویت ملی و دینی با پایبندی به فرهنگ شهروندی در شهر کرمانشاه

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 7، دوره 6، شماره 19، شهریور 1395، صفحه 169-196   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نوذر قنبری¹؛ هابیل حیدرخانی²؛ مسلم رستمی³

¹استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی،کرمانشاه، ایران

²دکتری گروه جامعه شناسی، واحد اسلام آباد غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلام آباد غرب، ایران

³استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

فرهنگ شهروندی هنجارهای جامعه را رقم می‌زند و پایه‌های ارتباط میان شهروندان را شکل می‌دهد، شهری که از فرهنگ غنی شهروندان لبریز است، امنیت و آرامش در آن هویداست و مشارکت شهروندان در فعالیت‌های مختلف به چشم می‌خورد؛ مشارکتی سازنده که هزینه‌های اداره شهر را کاهش داده و لبخند را جایگزین دغدغه‌ها و نا آرامی‌ها می‌نماید. فرهنگ شهروندی هویتی تحصیل شده در مدتی کوتاه نیست و در یک دوره‌ی زمانی طولانی و در تعاملات اجتماعی ساکنان شهر ایجاد می‌گردد و از هویت افراد تأثیرپذیر است.
 با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با استفاده از روش میدانی، تکنیک پیمایش، ابزار تحقیق پرسشنامه و استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و AMOS، به دنبال پاسخ به این سؤال اصلی است که آیا بین گرایش به هویت ملی و هویت دینی و پایبندی به فرهنگ شهروندی در بین شهروندان شهر کرمانشاه ارتباطی وجود دارد؟ جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر تمامی شهروندان 18 سال به بالای شهر کرمانشاه هستند که تعداد 384 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه مورد بررسی قرار گرفته است.
برای پاسخگویی به سؤال اصلی این پژوهش، به بررسی و تحلیل ارتباط بین گرایش به هویت ملی (با ابعاد هویت سیاسی، هویت جغرافیایی، هویت تاریخی و هویت فرهنگی) و هویت دینی با ابعاد (تعلق به دینداری مناسکی، پیامدی و اعتقادی) با پایبندی به فرهنگ شهروندی پرداخته شد. یافته‌ها حاکی از ارتباط بین تمامی متغیرهای مستقل و وابسته می‌باشد. بدین صورت که بین گرایش به هویت ملی و گرایش به هویت دینی در ابعاد مختلف با پایبندی به فرهنگ شهروندی ارتباط معنادار وجود دارد. 

کلیدواژه‌ها

شهروندی؛ فرهنگ شهروندی؛ هویت ملی؛ هویت دینی؛ شهر کرمانشاه

مراجع

-         احمدی، سید احمد. (1382).پوشش حمایتی نظام حقوقی ایران برای بیکاران، فصلنامه‌ی الهیات و حقوق، شماره‌ی 9 و 10 .

-         ـ ارمه، گی. (1376). فرهنگدموکراسی،ترجمه‌ی مرتضی ثاقب فر، تهران: انتشارات ققنوس

-     پورعزت، علی اصغر و دیگران. (1388). رابطه‌یآگاهیشهروندانازحقوقشهروندیبا پاسخگوییوشفافیتسازمانها، فصلنامه‌ی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره‌ی 38 .

-         جنکینز، ریچارد. (1381). هویت اجتماعی، ترجمه‌ی تورج یار احمدی، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.

-         حاجیانی، ابراهیم. (1379). تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه، فصلنامه‌ی مطالعات ملی، سال دوم، شماره‌ی 5.

-         حسام، فرحناز. (1381). هویتشهروندی،اندیشه و پژوهش، سال پنجم، شماره‌ی 51 .

-         دوران، بهزاد، (1383). هویت خانوادگی و تعامل در فضای سایبرنتیک، مجله‌ی دانشکده‌ی ادبیات وعلوم انسانی، سال دوازدهم، شماره‌ی 44.

-         رزازی فر، افسر. (1379). الگوی جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران‌، فصلنامه‌ی مطالعات ملی، سال دوم، شماره‌ی 5.

-         شاملو، سعید. (1390). مکتب‌ها و نظریه‌ها در روانشناسی شخصیت، تهران: رشد.

-     شاه طالبی، بدری. (1387). بررسی مؤلفه‌های مبتنی بر ارزش‌ها و ارائه‌ی چارچوب مناسب جهت ارتقای این رویکرد رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی منطقه چهار، پایان‌نامه‌ی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی.

-     شاه طالبی، بدری و دیگران. (1389). تدوین مؤلفه‌های فرهنگ شهروندی در حیطه‌های هویت ملی و جهانی برای دانش‌آموزان دوره‌ی راهنمایی تحصیلی، فصلنامه‌ی رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار سال چهارم، شماره‌ی 2، تابستان.

-         شیانی، ملیحه. (1381). تحلیلیجامعه­شناختیاز وضعیتشهروندیدرلرستان، مجله‌یانجمن جامعه‌شناسیایران، شماره‌ی 3.

-     شیانی، ملیحه و داودوندی، طاهره. (1389). تحلیلی بر میزان آگاهی از حقوق شهروندیدر میان دانشجویان، فصلنامه‌ی برنامه‌ریزی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی، شماره‌ی 50 .

-         شیخاوندی، داور. (1380). ناسیونالیسم وهویت ایرانی، تهران: مرکز بازشناسی اسلامی و ایرانی.

-     فاطمی‌نیا، سیاوش. (1386). فرهنگ شهروندی محصول و محمل حاکمیت خوب، سازمان کارا و شهروند فعال، فصلنامه‌ی علمی – پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره‌ی 26.

-         فرجی، امین.( 1389 )، تحلیلی بر مفهوم کیفیت زندگی شهری، مجموعه مقالات دومین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا، دانشگاه تهران.

-         گیدنز، آنتونی (1385) تجدد وتشخص، جامعه وهویت شخصی در عصر جدید، ترجمه‌ی ناصر موفقیان، تهران: نی.

-     مهدوی، سیدمحمدصادق و عاشوری، علی. (1393). بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر ارتقای فرهنگ شهروندی (مورد مطالعه: شهر بوشهر)، دوره‌ی 6، شماره‌ی 4، پاییز.

-         میلر،دیوید.(1383).  ملیت،ترجمه‌یداودغرایاقزندی،مؤسسه‌یمطالعاتملی.

-     نیازی، محسن و دیگران. (1393). تبیین رابطه‌ی بین هویت‌های سه‌گانه‌ی فردی، اجتماعی و ملی با میزان پایبندی شهروندان به فرهنگ شهروندی (مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران در سال 1393)، مجله‌ی مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال ششم، شماره‌ی چهارم، پاییز.

-         هاشمیان‌فر، سیدعلی و گنجی، محمد. (1388). تحلیلیبرفرهنگشهروندیدرشهراصفهان، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیستم، شماره‌ی 1.

-     هاشمیان‌فر، سیدعلی و عجمی، شهرزاد. (1391). بررسی فرهنگ شهروندی ساکنان بافت حاشیه‌ای شهر اصفهان، مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری)، دوره‌ی 2، شماره‌ی 3 .

-     هزارجریبی، جعفر و امانیان، ابوالفضل. (1390). آگاهیزنانازحقوقشهروندیوعواملمؤثربرآن، مجله‌یمطالعاتوپژوهش‌هایشهریومنطقه‌ای،سالسوم،شماره‌ی 9،تابستان.

-      Dinesh, Bhugra et al. (1999) Cultural Identity and Its Measurement: A Questionnaire for Asians, International Review of Psychiatry, 11, 2/3.

-      Grossman D. (2000), the global and the local in partnership: Innovative approaches to citizenship education. Paper presented at the sixth Unesco- Aceid, international conference on education, Bangkok, Thailand.

-      Janoski, T (1998). citizenship and civil society, Cambridge university press.

-      Janoski. T, Gran B (2002), Political citizenship: foundations of rights, handbook of citizenship studies, Sage publications, New Delhi, 13-53.

-      Kupper. Adam and F.Jessice Kupper, (1996); Social science Encyclopedia 2 and Edition 1996. Rutledge London.

-      Lee, W, O. (1999), Qualities of Citizenship for the new century: Perception of Asian Educational Leaders. Paper Presented at the Fifth UNESCOACEID International Conference on Reforming Learning, Curriculum

-      Middleton, J. (2011), Citizenship toolkit Prevides much needed support, URL: http. www.Enrich UK. Net news/ article/ 30.

-      Wynn. Johanna and white, Rob (1997); Rethinking youth, first pub, London, sage pub.