کاربرد اسلوب طنز در سروده‌های نسیم شمال و ابراهیم طوقان

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 3، دوره 10، شماره 38، شهریور 1395، صفحه 51-70   

نویسندگان

عزت ملاابراهیمی¹؛ معصومه حاجی عموشا²

¹عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، تهران، ایران(دانشیار).

²عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق، تهران، ایران.

چکیده

مضامین وطن‌دوستی و ملی‌گرایانه در ادبیات ملت‌هایی متجلی می‌شود که سرزمین آن‌ها مورد تهاجم استعمارگران واقع شده باشد. ایران و فلسطین از جمله کشورهایی هستند که در سده اخیر شاهد حضور و تجاوز بیگانگان بوده‌ و شعرای متعهد این دو کشور در چنین شرایطی برای دفاع از هویت اسلامی و کیان ملی خود در صحنه حاضر شده_‌اند. در این میان معدود شاعرانی بودند که با استفاده از اسلوب طنز رسالت هنری خود را به انجام رساندند. از این رو اشعارشان بیش از سروده‌های دیگر شاعران مورد توجه و استقبال عمومی قرار گرفته است. در این مقاله به روشی توصیفی- تحلیلی و در چارچوب ادبیات تطبیقی به بررسی کاربرد اسلوب طنز در اشعار نسیم شمال و ابراهیم طوقان پرداخته شده و برخی مضامین ملی مشترک میان سروده‌های دو شاعر از جمله وطن‌دوستی، حسرت بر عظمت بربادرفته وطن، تأسف به خاطر شرایط کنونی کشور، و انتقاد از عملکرد خیانت‌پیشگان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

وطن دوستی؛ شعر معاصر؛ طنز؛ استعمار؛ ادبیات تطبیقی

مراجع

اصلانی، محمدرضا. 1387ش، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز، تهران: نشر کاروان.

بکار، یوسف. 2004م، ابراهیم طوقان أضـواء جـدید، بیروت المؤســسة العــربیة للدراسات والنشــر.

بهزادی اندوهجردی. 1379ش، طنز و طنزپردازی در ایران، تهران: انتشارات دستان.

جیوسی، سلمی خضراء. 1997م، موسوعة الأدب الفلسطینی المعاصر، بیروت: مؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

حسینی گیلانی، سید اشرف الدین. 1371ش، دیوان، به کوشش حسین نمینی، تهران: انتشارات علـمی.

حماده، عمر محمد. 1985م، أعلام فلسطین، بیروت: دار القتیبه.

شراب، محمد. 2006م، شعراء فلسطین فی العصر الحدیث، دار الأهلیة للنشر والتوزیع.

صلاحی، عمران. 1365ش، طنزآوران امروز ایران، تهران: نشر مروارید.

طوقان، ابراهیم. 1382ش، دیوان، الطبعة الاولی، بیروت: دار القدس.

طه، متوکل. 1999م، الکنوز ما لم یعرف عن إبراهیم طوقان، بیروت: لا نا.

کنفانی، غسان. 1968م، الأدب الفلسطینی المقاوم تحت الاحتلال، بیروت: مؤسسة الدراسات الفلسطینیة.

محاسنی، زکی. بی‌تا، ابراهیم طوقان شاعر الوطن المغضوب، قاهره: دار الفکر العربی.

محمدی، حسنعلی. 1373ش، شعر معاصر ایران از بهار تا شهریار، تهران: نشر ارغنون.

ملاابراهیمی، عزت. 1390ش، گاه‌شــمار رویدادهاى تاریخ معاصــر فلسطین، تهران: نشــر مجـد.

نورمحمدی، مهدی. 1384ش، ناگفته‌هایی درباره زندگانی سید اشرف الدین حسینی(یادنامه اشرف الدین حسینی)، به اهتمام علی اصغر محمدخانی، تهران: سخن.

 

مقالات

تات‌پور، گرسیوز. 1392ش، «تعریف و بررسی طنز و تفاوت آن با مقوله‌های دیگر»، فصلنامه پژوهش و سنجش، شماره 14-13، تهران.

حسینی، سیدمرتضی. 1392ش، «السخریة فی شعر ابراهیم طوقان»، دو فصلنامه ادبیات عربی، سال ششم، شماره 10.

شرکت مقدم، صدیقه. 1388ش، «مکتب‌های ادبیات تطبیقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال سوم، شماره12.

ممتحن، مهدی و فروغ الهی. 1388، «مقاسیه ناسیونالیسم در اشعار ملی عارف قزوینی و ابراهیم طوقان»، مجله ادبیات تطبیقی، سال سوم، شماره 10.