بررسی تطبیقی وطن‌دوستی محمود درویش و ملک الشعرای بهار

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 6، دوره 10، شماره 38، شهریور 1395، صفحه 111-134   

نویسندگان

لیلا جلالی؛ صفی الله کرد

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، جیرفت، ایران.

چکیده

اگر شعرهای مربوط به فلسطین را تحت سه‌ عنوان آوارگان فلسطینی، فداییان و مضامینی از قبیل بازگشت به فلسطین و فریاد رهایی فلسطین تقسیم کنیم؛ مشخص می‌شود که پس از 1967 که جنبش مقاومت فلسطین حضور گسترده خود را در نبرد با اسرائیل آشکار ساخت؛ شعرهای بسیار باارزشی در این رابطه‌ سروده شد. محمود درویش شاعر مقاومت فلسطین(2008-1941م)، پس از 1967 شهرت بسزایی یافت. اشعار او را می‌توان به سه دوره طفولیت هنری با گنجشکان بی‌بال، میانه سالی با برگ‌های زیتون و دروه عمق و اصالت و پختگی‌ با عاشقی از فلسطین و... طبقه‌بندی کرد. او یک گام عقب‌نشینی را خیزشی‌ برای ده گام پیشرفت می‌شمارد و با عشقی که در دل دارد خطاب به هم‌وطن‌ زجرکشیده فریاد می‌زند که هفت آسمان را تسخیر خواهیم کرد. با توجه به اینکه شعر محمود درویش نبض پنده ادبیات معاصر فلسطین‌ است و در میان فریادهای امتناع و پژواک گلوله‌ها و آوای خون‌آلود پناهندگان؛ نشو و نما یافته، در این مقاله سعی بر آن است تا جلوه‌های ادبیات مقاومت، چون هویت ملی و وطن‌پرستی، تحریک غیرت ملی، مبارزه با ظلم دیرپا، تهدید و نصحیت دشمن و ایجاد امید در شعر او بررسی شود.

کلیدواژه‌ها

محمود درویش؛ ادبیات مقاومت؛ فلسطین؛ دشمن اشغالگر اسرائیلی

مراجع

ابن منظور. بی تا، لسان العرب، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

اسوار، موسی. 1381، پیشگامان شعر عرب، تهران: سخن.

بدران، جمال. لا تا، محمود درویـش شـاعر الصمود والمقاومه، الدار‌ المصریة اللبنانیه.

بیدج، موسی و حسن حسینی. 1384، نگاهی به خویش، تهران: سروش.

جبرا، ابراهیم جبرا. 1982م، النار والجواهر، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.

جحا، میشال. 1999م، أعلام الشعر العربی‌ الحدیث، بیروت: دار‌ العودة.

محمود، محمود. 1996م، الحداثة فی الشعر العـربی المـعاصر، بیروت: الشرکـة العالمیه.

الخطیب، یوسف. لا تا، دیوان الوطن المحتل، بیروت.

خوری، الیاس. 1986م، دراسات فی نقد الشعر، بیروت: مؤسسة الأبحاث‌ العربیه.

درویش، محمود. 1977م، أعراس، عکا.

درویش، محمود. 1989م، دیوان، بیروت: دار العودة.

درویش، محمود. 1363ش، یادداشت‌های غم‌انگیز روزانه، برگردان امیره ضمیری، امیرکبیر.

درویش، محمود. 1358ش، آخر شب، ترجمه موسی اسوار، تهران: سروش.

دهخدا، علی اکبر. 1372ش، لغت‌نامه، انتشارات دانـشگاه تهران.