نقد و بررسی انگیزه‌ها و مبانی طبقه‌بندی قرآنی ژول لابوم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 2، دوره 7، شماره 26، شهریور 1395، صفحه 29-54   

نویسندگان

سیدمهدی لطفی¹؛ زهرا هاشمی²

¹عضو هیأت علمی گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران(استادیار).

²دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

طبقه‌بندی موضوعات قرآنی، از جمله دغدغه‌های مستشرقان بوده است که ژول لابوم به عنوان فردی اثرگذار در این حوزه، طبقه‌بندی خود را در هیجده باب اعمال کرده است. طبقه‌بندی وی متأثر از انگیزه‌های علمی و عملی هم‌چون دستیابی به بانکی جامع از موضوعات قرآنی و پاسخ‌گویی به نیاز مخاطبان است. همچنین وی در طبقه‌بندی خود مبانی و اصول خاص خود را در نظر داشته است. از جمله مبانی و اصول مورد استفاده وی می‌توان به وحیانی بودن قرآن، توجه به مطلق منابع اسلامی و عدم طبقه‌بندی آن‌ها، نادیده گرفتن مبنای روایات و عدم رجوع به اسناد تاریخی مسلم، رویکرد تاریخی به جهان آفرینش و توجه به جلوه همبستگی مذهبی در قالب عبادات اسلامی اشاره کرد. مقاله حاضر با در نظر گرفتن انگیزه‌های ژول لابوم به دنبال دستیابی به مبانی و اصول طبقه‌بندی وی در جهت تبیین و فهم بهتر این اثر است.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ طبقه‌بندی؛ مستشرقان؛ ژول لابوم؛ تفصیل الآیات

مراجع

ابن‌حزم اندلسی، علی بن احمد. 1369ش، مراتب العلوم، تحقیق احسان عباس، ترجمه محمد علی خاکساری، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

اعتصامی، سیدمهدی. 1389ش، تفاوت پژوهش‌های قرآنی مسلمانان و مستشرقان، مطالعات آکادمیک مستشرقان در مورد قرآن.

افشار، ایرج. 1340ش، نسخه‌های خطی فارسی کمیاب در مؤسسه شرق‌شناسی لنینگراد، شماره1.

بکار، عثمان. 1381ش، طبقه‌بندی علوم از نظر حکمای مسلمان، با مقدمه دکتر حسین نصر، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.

بلاشر، رژی. 1376م، در آستانه قرآن، ترجمه دکتر محمود رامیار، چاپ پنجم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

تهانوی، مولوی محمد اعلی بن علی. 1967م، کشاف اصطلاحات الفنون، به تصحیح مولوی محمد وحید و مولوی عبد الحق و مولوی غلام قادر، کلکته، طبع طهران.

خرمشاهی، بهاء الدین و فانی، کامران. 1376ش، فرهنگ موضوعی قرآن مجید، تهران: ناهید.

دریائی، محمدرسول. 1361ش، اسلام از دیدگاه ژول لابوم، دفتر نشر میثم.

زمانی، محمد حسن. 1385ش، مستشرقان و قرآن، قم: مؤسسه بوستان کتاب.

ساجدی، ابوالفضل. 1383ش، زبان دین و قرآن، چاپ اول، قم: مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

سجادی، سید محمد صادق. 1360ش، طبقه بندی علوم در تمدن اسلامی، تهران: کتابفروشی طهوری.

شاکر، محمد کاظم. 1381ش، ترمینولوژی مبانی و روش‌های تفسیر قرآن؛ مقالات و بررسی‌ها، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران.

شاله، فیلیپس. 1378ش، فلسفه علمی یا شناخت روش علوم، ترجمه یحیی مهدوی، انتشارات دانشگاه تهران.

صبری، خلیل الله. 1344ش، طبقات آیات، تهران: امیرکبیر.

طاهری عراقی، احمد. 1353ش، تقسیم‌بندی علوم در نزد غزالی، تهران: نامه انجمن کتابداران.

عبدالباقی، محمد فواد. 1364ق، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، تهران: موسسه اسماعیلیان.

العقیبی، نجیب. 2014م، اهداف الاستشراق، بی جا: بی نا.

علی الصغیر، محمد حسین. 1372ش، خاورشناسان و پژوهش‌های قرآنی، ترجمه محمد صادق شریعت.

فتح الهی، ابراهیم. 1388ش، ملاک‌های رده‌بندی علوم قرآن؛ متدولوژی علوم قرآنی، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).

لابوم، ژول. 1340ش، فرهنگ و ایدئولوژی در اسلام، ترجمه و اقتباس رسول دریایی، تهران: معلم.

لابوم، ژول. 1373ق، تفصیل الآیات، ترجمه و تکمیل محمد فؤاد عبدالباقی، چاپ دوّم، بیروت: دارالفکر.

مردانی، خیرالله. 1402ق، اعترافات دانشمندان بزرگ جهان، انتشارات آیین جعفری.

مورتیمر، جی و آدلر، چارلز ون دورن. 1368ش، چگونه کتاب بخوانیم، ترجمه محمد صراف تهرانی، انتشارات آستان قدس.

 

کتب لاتین

Dahlberg, Ingetraut (1992). “The Basis of New Universal Classification Systems Seen from Philosophy of Science Point of View” In: Classification Research for Knowledge

Representation and Organization, by Nancy J. Williamson & Michele Hudon. N.Y.: London, Elsevier.

Kwasnik, Barbara, H. (1999) The Role of Classification in Knowledge Representation and Discovery. Library Trends, 48(1),in EBSCO host: Academic Search Elite.

Watt. W. M. Muhammads Mecca. Edinburgh university press, 1988.

Bell, R. Introduction to the Quran. Edinburgh universitu press, 1953.

 

مقالات

خرمشاهی، بهاءالدین. 1373ش، «نقد و معرفی فرهنگنامه قرآنی»، فصلنامه بینات، شماره 1.

زمانی، محمد حسن. 1386ش، «دوره‌های استشراق»، نشریه قرآن و مستشرقان، شماره 2.

زمانی، محمد هاشم. 1387ش، «ارزیابی معجم‌های موضوعی قرآن»، فعالیت‌های قرآنی مستشرقان، شماره 53.

زمانی، محمّدهاشم. 1385ش، «ارزیابی معجم‌های موضوعی قرآن»، نشریه پژوهش‌های قرآنی، شماره 44.

فدایی عراقی، غلامرضا. 1378ش، «طرحٌ جدید لتصنیف العلوم»، آفاق الحضارة الاسلامیة، شماره 5.

فدایی عراقی، غلامرضا، 1380ش، «طرحی نو در طبقه‌بندی علوم»، مجله علمی پژوهشی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، شماره 159-158.

مؤذن جامی، محمدهادی. 1376ش، «مقایسه دو فرهنگ قرآنی»، مجله آینه پژوهش، شماره 43.

مارسلا، ریتا و ارتور، مالتبای. 1386ش، «رده‌بندی»، ترجمه زهرا اباذری و فهیمه باب، دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث، سال هفتم، شماره دوم صص 23-20.

مرادی، محمد. 1392ش، «نمایه‌سازی ترجمه و تفسیر متون دینی»، اطلاع رسانی، نشریه فنی مرکز اسناد و مدارک علمی، دوره هشتم، شماره یک، صص 21-22.