اخلاق و مولّفه های سنّتی و معاصر آن در شعر نیما

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 7، دوره 8، شماره 32، اسفند 1395، صفحه 191-230   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدحسین نیکداراصل¹؛ داوود رمضانی پارسا²؛ علیرضا شانظری¹

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج

چکیده

کمتر اتّفاقی مانند مشروطه توانسته است بنیان­های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این سرزمین را دست­خوش دگرگونی و تحوّل کند. این تحوّل بیش از هر چیز دیگری حاصل تأثیر ارتباط با غرب است؛ غربی که پس از قرون وسطی و مرکز قرار دادن «انسان» و دغدغه­های او به‌عنوان مهم­ترین مسأله­ پیش رو، پس از تجربه­ رنسانس و انقلاب صنعتی، به مدرنیته رسید. در فرایند تأثیر مدرنیته­ غرب بر ایران، شعر و ادب فارسی نیز برکنار نبود و نگرش­های جدیدی را درباره­ ویژگی‌های اثر ادبی به وجود آورد؛ ویژگی­هایی که با ظهور نیما به پختگی مطلوب خود دست یافت. در این تغییر نگرش، یکی از مقوله­هایی که از حیث رویکرد مولفّه­های جدیدی را به خود دید، «اخلاق» است. اخلاق در این دوره، در کنار مضامین سنّتی خود، مولّفه­های جدیدی را که حاصل تجربه­ مدرنیته و به موازات آن تغییر ساختارهای اجتماعی و روابط بین فردی است، تجربه کرد؛ مولّفه­هایی مانند وطن­پرستی، انسان­دوستی، آزادی و ... . این مقاله سعی دارد در کنار پرداختن به مضامین سنّتی اخلاق در شعر نیما، به بررسی مولّفه­های تازه­ای که نتیجه­ این دگرگونی فکری و ادبی است، در شعر او به‌عنوان مطرح­ترین نظریه­پرداز این تغییر و تحوّل بپردازد.

کلیدواژه‌ها

شعر معاصر؛ نیما؛ محتوا؛ اخلاق سنّتی و اخلاق معاصر

مراجع

1- آل­احمد، جلال.(1357). هفت مقاله. تهران: رواق.

2- اسلامی ندوشن، محمدعلی.(1391). جام جهان­بین. تهران: قطره.

3- پرهام، سیروس.(1336). رئالیسم و ضد رئالیسم.تهران: نیل.

4- پورنامداریان، تقی.(1389). خانه­ام ابری است. تهران: مروارید.

5- ثروتیان، بهروز.(1375). اندیشه و هنر در شعر نیما. تهران: نگاه.

6- جعفری، مسعود.(1388). سیر رمانتیسم در ایران. تهران: مرکز.

7- حقوقی، محمد.(1391). شعر زمان ما. تهران: نگاه.

8- دستغیب، عبدالعلی.(1385). پوئتیک(شعرآفرینی نیما یوشیج). مجله­ گوهران، شماره­ 14و13. ص. ص. 87-74.

9- دیچز، دیوید.(1388). شیوه­های نقد ادبی. ترجمه­ محمدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی. تهران: علمی.

10- سارتر، ژان­پل.(1361). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر. ترجمه­ مصطفی رحیمی. تهران: نیلوفر.

11- شمس لنگرودی، محمد.(1390). از جان گذشته به مقصود می­رسد. رشت: فرهنگ ایلیا.

12- ---------------.(1387). تاریخ تحلیلی شعر نو.تهران: مرکز.

13- صانعی دره­بیدی، منوچهر.(1387). فلسفه­ اخلاق و مبانی رفتار. تهران: سروش

14- ضیاءالدینی، علی.(1389). جامعه­شناسی شعر نیما. تهران: نگاه.

15- طاهباز، سیروس.(1387). کماندار کوهستان. تهران: ثالث.

16- طیب­زاده، امید.(1387). نگاهی به شعر نیما یوشیج. تهران: نیلوفر.

17- عالی، یوسف.(1390). جریان­شناسی شعر معاصر. تهران: ثالث.

18- عباسی، حبیب­الله.(1385). جوهر زمان (تحلیل جامعه­شناختی منظومه­ کار شب­پای نیما)، فصل­نامه­ پژوهش­های ادبی، شماره­ 13 و 12. ص. ص. 190- 163.

19- کریمی حکاک، احمد.(1389). طلیعه­ تجدد در شعر فارسی. تهران: مروارید.

20- مختاری، محمد.(1392). انسان در شعر معاصر.تهران: توس.

21- مدرّسی، محمدرضا.(1388). فلسفه­ اخلاق. تهران: سروش.

22- یوشیج، شراگیم.(1388). یادداشت­های روزانه­ نیما یوشیج. تهران: مروارید.

23- یوشیج، نیما.(1389). مجموعه­ کامل اشعار. تهران: نگاه.

24- یوشیج، نیما.(1368). نامه­ها. به کوشش سیروس طاهباز. تهران: دفترهای زمانه.

25- --------.(1368). درباره­ هنر و شعر و شاعری. به کوشش سیروس طاهباز. تهران: دفترهای زمانه.