کانه‌زایی و شرایط اکسایش-کاهش در ذخیره مس تنگ‌گورک، شمال استان فارس: کاربردی از پتروگرافی و دمافشارسنجی میانبارهای سیال

ژئوشیمی

مقاله 7، دوره 5، شماره 3، آذر 1395، صفحه 289-301

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سینا اسدی؛ نسیمه کاوه باغبادرانی

چکیده

ذخیره مس تنگ­گورک در لبه­ی شرقی زون ساختاری سنندج- سیرجان در جنوب­غرب ایران (45 کیلومتری شمال­غرب دهبید) و در مجموعه سنگ­های دگرگونی کمپلکس کولی­کُش به سن تریاس بالایی- ژوراسیک پایینی قرار گرفته است. رُخداد دو مرحله فعالیت دگرگونی- گرمابی باعث تشکیل دو گروه رگه­های کوارتز بی­کانه (نسل اول) و کانه­دار (نسل دوم) شده است. رگه­های نسل اول با کوارتز درشت­دانه و فاقد کانی­های سولفیدی مشخص می­شوند. در مقابل، رگه­های کوارتز ریزدانه نسل دوم شامل کلکوپیریت، پیریت، اسفالریت و گالن هستند. این رگه­ها دارای دو نوع میانبار سیال آبگین (نوع-I) و آبگین- کربن­دار (نوع-II) می­باشند. مطالعه این میانبارهای سیال نشان می­دهد که دمای همگن­شدگی سیال بین 174 تا 394 درجه سانتی­گراد، شوری 6/1 تا 2/15درصد وزنی معادل نمک طعام و فشار کمتر از 4344 بار بوده است. تغییرات فیزیکی- شیمیایی سیالات گرمابی و برهمکنش آنها با سنگ میزبان دگرگونی نشان می­دهد که کانه­زایی در نتیجه کاهش انحلال­پذیری مس طی نامیژاکی سیال، سردشدگی، تشکیل میانبارهای نوع-II، شکست لیگاندها، کاهش ثابت دی­الکتریک و افزایش میزان pH رُخ داده است. مقادیر محاسبه شده logfO₂ (77/41- تا 73/32- بار) نیز در محدوده پایداری پیریت و در طول خط بافر QFM قرار می­گیرند. این شرایط مطابق با حالت نسبت کاهیده سیال کانسنگ­ساز طی کانه­زایی در ذخیره تنگ گورک است.

کلیدواژه‌ها

مس؛ میانبار سیال؛ فوگاسیته اکسیژن؛ تنگ‌گورک؛ دهبید

مراجع