نقد و بررسی درون دینی مدعای رؤیایی بودن زبان قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 5، دوره 8، شماره 29، خرداد 1396، صفحه 93-116   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی غضنفری¹؛ ریحانه پورخلیلی²

¹عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فنون قرآن، تهران،‌ ایران(استادیار)

²کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

اگر با دیدی موشکافانه به تحقیق در مطالعات و مباحث قرآنی پرداخته شود، می‌توان به این مهم دست یافت که غالب مطالعات، متمرکز بر مسأله‌ وحی و نزول قرآن کریم در جهت اثبات الهی و یا غیرالهی و بشری بودن منبع قرآن کریم بوده است. برخی در این رهگذر بر آن‌اند تا با ایجاد شک و تردید در اطمینان به صحت الهی بودن زبان قرآن بر جنبه وحیانی بودن قرآن و حفاظت آن از خطا و ناراستی پرده بپوشانند. در این مقاله که به روش تحلیلی ـ توصیفی انجام شده است، با مدّ نظر قرار دادن این سؤال که «شیوه انتقال معنا در قرآن کریم چگونه می‌باشد و خداوند متعال در قرآن کریم به چه زبانی با مردم سخن گفته است» در جهت اثبات واقعی بودن زبان قرآن کریم، به نقد و بررسی تناقض‌آلود بودن آیات قرآن کریم به عنوان یکی از ادله درون‌دینی مدعای رؤیایی بودن زبان قرآن کریم پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

زبان قرآن؛ تناقض در قرآن؛ زبان رمز؛ زبان رؤیایی؛ زبان واقعی

مراجع

قرآن کریم.

ابن فارس، احمد بن فارس‏. 1404ق، معجم مقاییس اللغة‏، محقق/ مصحح: عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

استیور، دان. 1384ش، فلسفه زبان دینى، ترجمه ابوالفضل ساجدی، قم: ادیان.

اعشی، میمون‌ بن قیس. 1412ق، دیوان الأعشی، بیروت: دار الجیل.

ایزوتسو، توشیهیکو. 1381ش، خدا و انسان در قرآن: معنی‌شناسی جهان‌بینی قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.

باطنی، محمدرضا. 1369ش، زبان و تفکر، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر ایران.

تالیافرو، چارلز. 1382ش، فلسفه‌ دین در قرن بیستم، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.

تفلیسی، حبیش ‌بن ابراهیم. 1371ش، وجوه قرآن، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.

جوهری، اسماعیل بن حماد. 1376ق، الصحاح‏، محقق/ مصحح: احمد عبد الغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1414ق، مفردات ألفاظ القرآن‏، بیروت: دار القلم. 

ربانی گلپایگانی، علی. 1389ش، درآمدی بر کلام جدید، قم: مرکز نشر هاجر.

رشیدرضا، محمد. بی‌تا، المنار، بیروت: دار الفکر‌.

زرکشی، محمد بن عبدالله. 1410ق، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دار المعرفه.

زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، بیروت: دار الکتاب العربی.

سروش، عبدالکریم. 1380ش، فربه‌تر از ایدئولوژی، تهران: صراط.

سوسور، فردیناند. 1378ش، دوره زبان‌شناسی عمومی، ترجمه کوروش صفوی، تهران: انتشارات هرمس.

سیوطی، جلال‌الدین. 1380ش، الاتقان فى علوم القرآن‏، ترجمه سیدمهدی حائری قزوینی، تهران: امیرکبیر.

شیرازی، صدرالدین. 1387ش، سه رساله فلسفی: متشابهات القرآن- المسائل القدسیة- اجوبة المسائل، تصحیح جلال‌الدین آشتیانی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1417ق، المیزان فى تفسیر القرآن‏، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم.

طباطبایی، سیدمحمدرضا. 1386ش، صرف ساده، قم: مؤسسه انتشارات دار العلم.

طرفة بن العبد. 1985م، دیوان، بیروت: دار صادر.

الفضلی، عبدالهادی. 1427ق، دروس فی اصول فقه الإمامیة، بیروت: مرکز الغدیر للدراسات العلمیه.

قاضی، عبد الجبار. بی‌تا، تنزیه القرآن عن المطاعن، بیروت: دار النهضه‌.

قرشی، محمدبن ابی الخطاب. 2003م، جمهرة اشعار العرب، تحقیق خلیل شریف ‌الدین، بیروت: دار المکتبه الهلال.

مرتضی زبیدی، محمدبن محمد. 1414ق، تاج العروس، تصحیح علی شیری، بیروت: دار الفکر.

مصطفوی، حسن. 1430ق، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت، قاهره، لندن‏: دار الکتب العلمیة، مرکز نشر اثار علامه مصطفوی.

معرفت، محمدهادی. 1387ش، علوم قرآنی، قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه‏، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

مولوی، جلال‌الدین محمد. 1342ش، کلیات مثنوی معنوی، تهران: چاپ جاویدان.

 

مقالات

حبیب‌اللهی، اکبر. 1389ش، «زبان دین نزد برناردوس سیلوستریس»، شناخت(پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی)، شماره 63.

الدیوانی، طه. 1370ش، «حول دعوی التناقض بین نصوص القرآن: تاریخها ودوافعها وأسبابها»، مجله رسالة القرآن، شماره 7.

سروش، عبدالکریم. 1392ش، «محمد(ص)؛ راوی رویاهای رسولانه3».

موسوی اردبیلی. «مشکل ما در فهم قرآن»، نامه مفید، شماره 8، دوره دوم.

 

منابع لاتین

Lass,r., Historical Linguistics and Language Change, Camboridge: University Press, 1997.

Ungerer, F.& Schmid, H.j, An Introduction to Cognitive Linguistics, London & New York, Longman, 1996.