بهره‌وری اهل سنت از اهل بیت(ع) در علوم قرآنی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 6، دوره 8، شماره 29، خرداد 1396، صفحه 117-137   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مرضیه اکاتی¹؛ غلامرضا رضوی دوست²؛ ابراهیم نوری³

¹دانش‌آموخته کارشناسی ارشد دانشکده علوم قرآنی، زاهدان، ایران

²عضو هیأت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ‌ایران(مربی)

³عضو هیأت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ‌ایران(استادیار)

چکیده

اهل بیت روایات گهرباری در زمینه‌های گوناگون از جمله مباحث علوم قرآنی بر جای گذاشته‌اند. اندیشمندان اهل سنت به گونه‌های مختلف از آن‌ها بهره برده‌اند.این مقاله با روش توصیفی- اسنادی با رویکردی قرآنی- روایی، پس از مطالعه کتب علوم قرآنی اهل سنت، به تحلیل و تقسیم بندی بهره‌وری‌های اندیشمندان اهل سنت از روایات اهل‌‌ بیت(ع) پرداخته است.نوشته حاضر اقسام این بهره‌وری‌ها را در قالب موارد ذیل بیان می‌دارد: بهره‌وری ترجیحی، که در آن روایت اهل بیت بر سایر احادیث، ترجیح داده شده. بهره‌وری استنادی، که در مورد درستی مطلبی به سخن اهل‌ بیت استناد می‌کنند. بهره‌وری تأییدی، بهره‌وری‌ انتقادی، بهره‌وری انکاری و ... از موارد دیگری است که این نوشته به آن می‌پردازد، و نتیجه می‌گیرد که اندیشمندان اهل سنت از روایات اهل بیت(ع) به گونه‌های مختلف بهره‌وری نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ آیات؛ دانش‌های قرآنی؛ تقدیم؛ تأخیر؛ مجمل؛ سبب نزول

مراجع

قرآن کریم

ابن ابی جمهور الاحسائی. 1405ق، عوالی اللآلی، قم: انتشارات سید الشهداء.

ابن الاثیر الجزری، المبارک بن محمد. بی‌تا،النهایة فی غریب الحدیث، بیروت: مکتبة العلمیه.

ابن الجوزی، عبدالرحمن بن علی بن محمد.1383ش، زاد المسیر فی علم تفسیر، بیروت: مکتبة الاسلامیة.

ابن بابویه صدوق، محمد بن علی. 1410ق، من لا یحضره الفقیه، محقق غفاری، قم: دفتر انتشارات وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

ابن حجر العسقلانی. احمد بن علی. 1379ق، هدی الساری مقدمة فتح الباری، بیروت: دار المعرفة.

ابن حنبل الشیبانی، احمد. بی­تا، مسند امام احمد بن حنبل، مصر: مؤسسه قرطبة.

ابن شهر آشوب، محمد بن علی. 1328ق، متشابه القرآن، بی جا: بیدار.

ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب. 1992م، تفسیر محرر الوجیز، بیروت: دار الکتب العلمیه.

ابویعلی الموصلی، احمد بن علی. 1404ق، مسند ابی یعلی، دمشق: دار المأمون للتراث.

البخاری، محمد بن اسماعیل. 1407ق، صحیح بخاری، بیروت: دار الکثیر الیمامة.

البیضاوی، عبدالله بن عمر. 1416ق، تفسیر البیضاوی، انوار التنزیل وأسرار التأویل، بیروت: دار الفکر.

البیهقی، احمد بن الحسین. 1410ق، شعب الایمان، بیروت: دار الکتب العلمیه.

الراوندی، سعید بن هبة الله. 1405ق، فقه القرآن، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی.

الزرقانی، عبدالعظیم. 1988م، مناهل العرفان فی علوم القرآن، بیروت: دار الفکر.

الزرکلی، خیرالدین.1999م، الاعلام، ج6، بیروت: دار العلم.

سجستانی، عبدالله بن داود. 1355ش، المصاحف، بغداد: مکتبة المثنی.

السیوطی، جلال الدین. 1371ق، تاریخ الخلفاء، مصر: مطبعة السعادة.

الشوکانی، محمد بن علی. بی­تا، فتح القدیر الجامع بین الروایةوالدرایة فی علم تفسیر، بیروت: دار المعرفة.  

شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. 1386ش، تفسیر مفاتیح الأسرار ومصابیح الأبرار، تحقیق محمد علی آذرشب، تهران: مرکز البحوث والدراسات للتراث المخلوط.

الطبری، محمد بن جریر. 1405ق، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دار الفکر.

الطیالسی، سلیمان بن داود. بی­تا، مسند ابی داود الطیالسی، بیروت: دار المعرفة.

القرطبی. 1405ق، الجامع لأحکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

مجلسی، محمد باقر. 1404ق، بحار الانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء.

المزی، یوسف بن الزّکی. 1400ق، تهذیب الکمال، بیروت: مؤسسه الرساله.

مکارم شیرازی، ناصر. 1376ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

النسائی، احمد بن شعیب. 1406ق، المجتبی من السنن، ج4، حلب: مکتب المطبوعات الاسلامیة.

النوری، الحسین بن محمد تقی. 1408ق، مستدرک الوسائل، ج11، قم: مؤسسه آل البیت.

 

مقالات

جوادی، محمد. 1392ش، «شأن نزول سوره انسان در روایات فریقین»، مجله علمی- ترویجی مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، سال هشتم، شماره 31، ص8.

خاکپور، حسین و احمد عابدی. 1390ش، «گونه‌ها و روش‌های تفسیر امام علی در روایات تفسیری اهل سنت»، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش نامه علوی، ش1، ص 32.

صدر، موسی و حسن ربانی. 1374، «جعل و تحریف در روایات اسباب نزول 1و 2»، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش‌های قرآنی، ش 1، ص 79.

محمدی، علی اکبر. 1383ش، «بررسی علل برتری قرائت عاصم»، فصلنامه علمی- پژوهشی دین و سیاست، شماره 2، ص25.

ممتحن، مهدی. 1388ش، «امامت و دیدگاه قرآن و اندیشمندان»، فصلنامه علمی- ترویجی فدک، شماره 1، ص150.